Degawd newydd da

Ro'n i am ddymuno degawd newydd hapus i chi ond dim ond rwan dwi'n sylweddoli mai llynedd ddylwn i wedi wneud hynny.

Ffyc.

Sut bynnag, gyda nifer y darllenwyr eleni 50% yn uwch na llynedd o leiaf mi fydda i'n smyg iawn dros y flwyddyn newydd. Go on, ffeindiwch rywbeth i fod yn smyg amdano eich hun, mae'n werth chweil, yn enwedig i darfu ar wyll y mis gwaethaf sydd ar y gweill. Ionawr. Casáu Ionawr.

Blwyddyn newydd dda i chi gyd!

gol. ac ydw, dwi yn gwbod na'r 30ain, nid y 31ain ydi o, ond dwi ddim am flogio fory so ddêr

Goleuadau'r Nadolig

Sut Nadolig wnaeth hi felly? Iawn? Cymedrol? Gwych? Dydyn nhw byth yn wych yn y pen draw nac ydyn. Ac nid y gwychaf na’r gwaethaf a gafwyd unwaith eto eleni. Ond mi wnes fwynhau yn fy ffordd fach fy hun.

Fe’m codwyd tua 8.30 y bora gan y chwaer a Mam mewn het Siôn Corn, sy’n ddigon i ddychryn y dewraf a dweud y lleiaf. Er i mi yfad mwy na’r arfer yn Stryd Pesda ar Noswyl y Nadolig (traddodiad pwysig) ni’m trechwyd gan ben mawr drwy gydol y dydd. Buddugoliaeth ynddi’i hun ydoedd, oherwydd fel arfer mi fydda i’n teimlo’n sâl dros ginio ac yn mynd i’r gwely am y rhan fwyaf o’r pnawn gan fwy neu lai sbwylio Dolig pawb arall.

Mi es lawr grisha felly i weld pa erchyllterau a adawsai Siôn Corn i mi. Er gwaethaf ei bwriadau, mae gan Mam duedd i brynu anrhegion nad oes mo’u heisiau na’u hangen arnaf. Wn i fod hynny’n swnio’n anniolchgar ond dydi o ddim, ac mae’r hen dîar yn cadw’r derbynebion i gyd chwara teg. A hithau’n draddodiad teuluol agor un anrheg ar y Noswyl, nid oedd pethau’n argoeli’n dda pan ddatgelwyd bryd hynny fag plastig i ddal dillad i’w golchi.

Ar y cyfan, cyfuniad o bethau a ddychwelir i’r siop neu na welir mohonynt eto a gafwyd. Hunangofiannau Ned Thomas a Roger Roberts (mae gas gen i hunangofiannau, a nid dyma’r ddau i’m hargyhoeddi – ‘nenwedig Roger blydi Roberts), padell ffrio ar gyfer un wy, pâr hyll o jîns (a chanddo tua 12 pâr eisoes nid oes angen jîns ar yr Hogyn) a’r hwdi hyllaf ar y Cread crwn.

Am unwaith fe werthfawrogodd Dad ei bresant, sef the Pocket Book of Manchester United. Fe’i darlleno, a fydd ryfeddod achos dydi o byth wedi darllen llyfr yn ei fywyd – yn ei feddwl o mae darllen y Daily Star bob dydd yn gwneud iawn am hyn – ac arferol ddiolchgar oedd y Mam a’r chwaer.

Cafodd Nain ei gwahardd gan Mam rhag plygu’r papur lapio yn ddel “er mwyn ei ddefnyddio eto” achos bod digonedd ohono acw’n Sir Fôn ac yn ddigonedd nas defnyddir fyth. Lapith honno mo bresant i neb fyth, heb sôn am brynu un.

Dwi’n mynd i fwydro rŵan, felly cadwn ail hanner y dydd yn fyr. Roedd y cinio’n hyfryd, a’r twrci nid sych ond bwytadwy iawn, y’i bwytasid wrth glywed straeon doniol Nain am ‘stalwm ac Anti Blodwen yn rhoi cweir i ryw ferch arall am galw hen Nain yn ‘dew’. “Wel ‘rargian fawr, mi wyt ti’n dew,” oedd ymateb hen Daid meddai hi.

Ta waeth cafwyd pnawn diog ond mi welwyd y peth rhyfeddaf tua deg munud wedi pump. Yn digwydd bod, ro’n i’n ista ar y sedd yn wynebu tua Moel Faban, ac yn sydyn reit dyma ‘na olau oren yn dod o Gwm Llafar, y tu ôl i Foel Faban, er y taeraswn iddo ddechrau ar ochr orllewinol Foel ei hun, achos ro’n i’n meddwl mai tân ydoedd i ddechrau.

Ymhen dim, a’r golau cyntaf yn esgyn uwch Foel a ninnau wedi hen ddeall nad hofrennydd mohono (sef yr ail olau) esgynnodd un arall i’r awyr, y tro hwn yn bendant iawn o Gwm Llafar. Mi ddiflannodd yr ail yn syth bin – un funud roedd yn olau a’r eiliad nesa’ nid oedd, wrth i’r llall raddol ddiffodd megis fflam ddiwedd cannwyll. Roedd y ddwy funud hynny yn rhai rhyfedd ar y diawl.

A minnau ddim yn credu mewn UFOs a pobol fach o blanedau eraill, nid am unrhyw reswm ond am f’ystyfnigrwydd fy hun, fedra’ i ddim meddwl am eglurhad. Ond fela mai a fela fydd, Dolig arall a oroeswyd!

Dolig Llawen ac ati

Mai'n rhy oer i flogio. Mae Caerdydd yn wyn a dwi'n rhynnu ac yn poeni na fydda i hyd yn oed yn y Gogs y Dolig hwn. Ta waeth, dyma fi'n dweud 'Dolig Llawen cynnar ac mi a'ch gwelaf faes o law!

S4C i ddangos rhaglenni Saesneg?

Egwyddorion ac ymarferoldeb. Dwi wedi sôn am hynny o’r blaen. Dyma erthygl arferol o fer ar Golwg360 lle mae Arwel Ellis Owen yn dweud ei bod yn ‘anochel’ y bydd S4C yn ailddechrau dangos rhaglenni Saesneg.

Yn egwyddorol, mae hynny’n gwbl, gwbl anghywir. Sianel Gymraeg ydi S4C a dyna ddiwedd arni. Mae hi’n sianel Gymraeg cyn ei bod yn sianel i Gymru hyd yn oed. Ei bwriad ydi hyrwyddo’r Gymraeg a sicrhau ei bod yn rhan o’r byd modern. Pa gyfraniad a wna dangos rhaglenni Saesneg at hynny? Dim. Rhaid dweud yn gwbl glir: ni ddylai fod unrhyw le i raglenni Saesneg ar S4C atalnod llawn ffwl stop – does ‘na ddim dadl am y peth.

Ond y gwir ydi mae’r peth yn wirion o anymarferol hefyd, i’r graddau ei bod yn stiwpid – a dwi’n defnyddio’r gair ‘stiwpid’ achos fedra i ddim meddwl am ffordd gryfach na gwell o’i gyfleu. Pa raglenni Saesneg, dwad? Rhaglenni gan y BBC? Rhaglenni gan Channel 4?

Rydyn ni’n yr oes ddigidol, neno’r tad. Ers dyfod teledu digidol, os mae rhywun isio gwylio raglen sydd ar Channel 4, fe wnânt hynny. Hyd yn oed os mae o ar yr un pryd ar S4C, Channel 4 fydd pobl yn ei gwylio i weld y rhaglen. ‘Sneb yn troi at S4C gyda’r bwriad o wneud unrhyw beth ond am wylio rhaglen Gymraeg.

Ailddarllediadau o raglenni ar sianeli eraill? Eto, mae hynny’n stiwpid. Gall pobl recordio rhaglenni yn hollol ddidrafferth, fynd i wefannau sianeli neu yn achos Channel 4 gwylio Channel 4 +1. Erbyn hyn, mae’r gynulleidfa i raglenni Saesneg ar S4C, i bob pwrpas, yn llai nag i’r rhaglenni Cymraeg. Hyd yn oed ar ôl y toriadau erchyll sy’n dyfod, ‘does ‘na ddim sens yn y peth.

Ychydig eiliadau dwi wedi’u cymryd i feddwl bod hwn yn syniad hurt ac esbonio pam. Tasa S4C yn blentyn swni’n gafal arno, yn rhoi sgytwad iawn iddo a deutha fo ffwcin callio.

Refferendwm 2011 - myfyrio bras

Y mae pob pôl a wnaed hyd yn hyn yn awgrymu buddugoliaeth ddidrafferth i’r Ymgyrch ‘Ie’ yn refferendwm mis Mawrth, a hynny’n sicr ymhlith y rhai sy’n bwriadu pleidleisio. Hynny ohonynt a fydd yn pleidleisio, wrth gwrs. Ym mêr fy esgyrn dwi’n rhyw deimlo y bydd llai na hanner pobl Cymru yn bwrw pleidlais ar Fawrth 3ydd, ac er fy mod yn disgwyl buddugoliaeth, fydd hynny yn ei hun yn rhywbeth negyddol iawn i’n democratiaeth ifanc – hynny ydi, trosglwyddir pwerau i’r Cynulliad heb fandad gwirioneddol.

Ond a ydym ni am ennill y flwyddyn nesaf a beth fydd maint y fuddugoliaeth honno? O ran y cwestiwn cyntaf dwi fy hun yn hyderus iawn o ganlyniad y refferendwm, ac y caiff y Senedd bwerau deddfu llawn yn y meysydd datganoledig i gyd ar unwaith, gan ddisodli’r system drwsgl sydd ohoni. Ond mae maint y fuddugoliaeth yn ddadl arall, ddiddorol, a fydd yn dweud llawer i ni am y Gymru gyfoes.

Dwi’n hyderus y bydd pob sir a bleidleisiodd o blaid sefydlu cynulliad yn gwneud hynny unwaith eto yn 2011, ac eithrio Ynys Môn – yn wir, fe alla’ i’n hawdd weld Môn yn dweud ‘na’. Mae dros y degawd diwethaf elfen o elyniaeth wedi dod i’r amlwg yn y Gogledd tuag at y Cynulliad, a’r hen llinell a ddywedwyd gangwaith ac nid yn ddi-sail “mae popeth yn mynd i Gaerdydd”. Mae’r teimlad hwnnw’n gryf – ac mae Seisnigeiddio’r Ynys (ynghyd â’r Gogledd cyfan) yn bwrw amheuaeth dros y canlyniad yno.

Mae’n hawdd gen i hefyd weld gynnydd yn y bleidlais ‘ie’ yng ngweddill siroedd y Gogledd (ac eithrio o bosibl Wynedd) ond nid i’r graddau y bydd yr un ohonynt yn pleidleisio o blaid. Gallwn o bosibl weld buddugoliaethau bach yng Nghonwy a Sir Ddinbych, neu’n fwy tebygol Wrecsam, ond bydd Sir y Fflint eto’n gymharol gadarn yn erbyn mi dybiaf. Felly mae’n bosibl yn y Gogledd o leiaf y bydd y bleidlais o blaid yn cynyddu ond mai Gwynedd fydd yr unig sir o blaid. Gogwydd, ond nid pleidlais o hyder, a geir o’r Gogledd.

Gallai newidiadau cymdeithasol yng Ngheredigion, Powys, Sir Gaerfyrddin a Sir Benfro arwain at gynnydd yn y niferoedd sy’n dweud ‘na’ yn fy marn i. Fel Môn, gallai canlyniad Ceredigion fod yn sioc, er nad ydw i’n gweld hynny’n digwydd. Yn sicr, alla i ddim gweld Powys yn pleidleisio o blaid. Fawr o newid ydi ‘nheimlad i yn y bôn.

A beth am y De? Wn i ddim a fydd newidiadau enfawr yn y De, ond un peth dwi’n sicr yn ei ddisgwyl ydi y bydd Caerdydd yn pleidleisio o blaid. Mae’r agwedd at ddatganoli yn y ddinas wedi gweddnewid dros ddegawd, ac yn wir gall y fuddugoliaeth yno fod yn un gadarn. Dwi’n meddwl y bydd ‘na ddifaterwch mawr yn rhai o’r Cymoedd, sy’n fwy tebygol o ffafrio’r ymgyrch ‘ie’. Synnwn i ddim a fydd siroedd Torfaen a Bro Morgannwg yn pleidleisio o blaid y tro hwn. Beth bynnag fydd yn digwydd, anodd gen i weld gogwydd at ‘Na’ yn Ne Cymru.

Dadansoddiad bras iawn ydi’r uchod wrth gwrs. Ydw, dwi’n rhagweld buddugoliaeth, ond buddugoliaeth all fod fymryn yn wag oherwydd nifer isel yn pleidleisio. Ac mewn rhai ardaloedd, gall y canlyniad fod yn arwydd o’r newidiadau llawr gwlad sy’n mynd rhagddynt, ac achosi dirfawr bryder am ganlyniad arall, sef rhai’r Cyfrifiad a gynhelir hefyd yn 2011.

Pobl flin, pobl ddig

Yn ôl pob tebyg, fyddwch chi sy’n dilyn helynt y blog hwn yn cael sioc o’r datganiad canlynol: ar y cyfan, dydw i ddim yn fasdad blin. Dwi’n aml yn rhwystredig, ac yn aml yn ddadrithiedig, ac mae fel y gwyddoch gant a mil o bethau yn y byd sy’n mynd ar fy nerfau - ond does fawr o dymer arnaf yn y bôn.

Mae’r ffordd a wylltiwn yn un o’n nodweddion. Cyn iddo gael strôc flynyddoedd nôl, roedd fy nhaid yn berson na wylltiai fyth. Mae’r hen Lowri Llewelyn fach felly hefyd mewn difri. Wedyn mae ‘na rai pobl, fel Steff (sydd isho mensh ar y blog) sy’n hynod hawddgar ac yn anodd tu hwnt i wylltio. Ond pan mae’n gwylltio, mae’n gwylltio’n gacwn (dywed ef, dwi ddim actiwli yn ei gredu yn y mymryn lleiaf – deud hynna i edrych yn tyff mae o). Ac wedyn mae ‘na bobl, megis Haydn blin, sy wastad yn flin. Efallai y gwelwch eich hun yn un o’r disgrifiadau uchod.

Nid felly fi. Yn gyffredinol, dwi’n rhywun sydd â ffiws ofnadwy o fer ond sydd, ar y cyfan, yn distewi yn gymharol hawdd ... er fi fydd y cyntaf i gyfadda fod gen i dueddiad i bwdu! Prin iawn y gwna i wylltio o’r enaid ar rywun neu rywbeth. Mi fedraf fod yn siarp iawn a chodi’n llais, ond y funud nesaf wenu ‘tha giât.

Ar hyn o bryd mae’r ffiws yn fyrrach na’r arfer. Cyfuniad o bethau ydi hyn. Rhyngo chi a fi a’r Gymru Gymraeg, ac eithrio’r Nadolig ei hun, lle bydda i er gwaetha fy nghwyno yn ddigon bodlon, ryw gyfuniad o bwdu, anfodlonrwydd cyffredinol ar fywyd a chwerwder ydyw. Er bod gen i resymau penodol, yn gyffredinol mi fyddaf rywbeth tebyg bob blwyddyn rhwng diwedd mis Tachwedd nes dechrau’r Chwe Gwlad.

SAD? Wel, dwi ‘di cael fy ngalw’n waeth....

Siopa 'Dolig

Fel arfer fydda i’n cwyno ac achwyn am y Nadolig. Dydi ‘leni fawr wahanol – mae masnacheiddio a materoleiddio’r ŵyl yn rhywbeth y dylai unrhyw un call ffieiddio arno. Hyd yn oed os nad ydych yn grefyddol, onid amser i’r teulu ddod ynghyd (i ffraeo a checru ar ei gilydd, dwi’m yn deud) ydyw a threulio amser ddi-hid â’r bobl sydd agosach atoch? Efallai mai fi sy’n or wrth-faterol am bethau felly.

Neu efallai ei bod hi i gyd am y presanta rŵan, wn i ddim. ‘Sgen i fawr o fynadd cael anrhegion Dolig achos, gan o bosibl swnio’n anniolchgar, dwi’n gwybod y bydda i’n gorfod smalio fy mod i’n falch o gael y rhan fwyaf ohonynt, cyn eu rhoi i lechu mewn rhyw anghysbell gornel o’r llofft a gobeithio byth eu gweld eto.

Rŵan, er i mi ddweud uchod fy mod yn ffieiddio ar fateroldeb ar y cyfan, dwi fel rheol yn hen fasdad cynnil efo arian; hynny ydi dwi’m yn licio gwario. Serch hynny, mae gwario ar bresanta yn rhywbeth dwi ddim yn meindio gwneud – mi fentraf ddweud fy mod yn cael llun o deimlad cynnes ynof o wario ar rywun arall heblaw amdanaf fy hun. Ar fy nheulu, o leiaf, i bawb arall mae gofyn i mi brynu hyd yn oed beint yn ddigon i ennyn tragwyddol gasineb.

Ac, eleni, yn ôl f’addewid, mae’r siopa Nadolig wedi’i wneud mewn da bryd. Rhywbeth bach i Dad, achos ddiolchiff mo hwnnw petawn i’n prynu Man Utd ei hun iddo. Rhywbeth bach i Nain ei sarhau, sef ei ffordd hi o ddweud diolch. Aiff yn anrheg fwyaf ystyriol i Mam – wedi’r cyfan, er gwaetha’r ffaith ei bod hi’n Saesnes boncyrs y mae ei meddwl yn aml blanedau i ffwrdd o’m un i, mae hi’n fam i mi ac yn haeddu mwy na alla’ i ei fforddio eniwe.

Yn eironig, aiff yr anrheg ddrutaf i’r chwaer. Mae’n eironig oherwydd, fel sydd wedi’i grybwyll ar y blog yn y gorffennol, nid yn unig ydi’r Hogyn a’i chwaer yn bobl debyg mewn unrhyw fath o ystyr, a maen nhw’n cecru fel nas gwelwyd. Yn aml iawn dydyn ni ddim hyd yn oed yn hoffi’n gilydd fawr ddim, ond rydyn ni’n ddi-ffael yn amddiffynnol o’n gilydd. Cyfuniad rhyfedd de? A’r unig adag o’r flwyddyn y cydnabyddir y ffaith ddibwys honno ydi’r Nadolig, efo anrheg ddrud gan ei brawd mawr.

A dyna’r agosaf dwi’n dod at bod yn ciwt.

Y Mesur Iaith a safbwynt gwahanol

Mater dathlu ydi pasio’r Mesur Iaith ddoe yn ein Cynulliad. Bydd i’r Gymraeg statws na chawsai, boed yn swyddogol ai peidio, ers canrifoedd unwaith eto ar ddechrau’r flwyddyn newydd. Rhaid llongyfarch Alun Ffred, a hefyd Blaid Cymru, am lywio’r mesur yn wyneb rhwystrau mawr dros gyfnod mor hir, a dal ati i’r diwedd. Mi aiff Guto Dafydd a Blogmenai i fwy o fanylder am y Mesur ei hun na wnaf i ... yn wir, os ydi lefel eich dealltwriaeth o ddeddfwriaeth mor boenus o isel â’m un i, mae’r Q&A hwn gan BBC Wales yn o handi!

Y pwynt ydi, mae’r Gymraeg bellach i bob pwrpas yn iaith swyddogol yng Nghymru, a ddylai rhoi gwên ar wyneb pawb a siarada’r Gymraeg heddiw.

Mae gen i ddau bwynt i’w wneud, heb fod yn rhy negyddol, er mae’n siŵr felly y’u cyflëir! Cyn mynd ymlaen, rhaid o waelod calon ddiolch i Gymdeithas yr Iaith am i ni gyrraedd y pwynt hwn. Heb ei hymgyrchu cyson am y nesaf peth i ddegawd, mae’n annhebygol y byddai gennym fesur mor gryf ; a hyd y gwelaf i, mae yn fesur cryf. Dwi’n poeni i ymateb cymharol lugoer y Gymdeithas (fy argraff i o’r ymateb yn sicr) at y Mesur wneud iddi swnio ychydig yn, sut y galla’ i ddweud, fel ei bod yn swnian er mwyn swnian - ac mae’n cyferbynnu’n llwyr ag ymateb Richard Wyn Jones ac Emyr Lewis, er enghraifft. Mae peryg i’r Gymdeithas gyfleu ei bod yn fudiad eithafol yn hyn o beth, a fyddai’n annheg iawn arni hi, a chydymffurfio â’r ddelwedd whingeing nashies.

Ac mae’n rhaid i mi ategu Guto Dafydd yn dweud bod yr ymosodiadau personol a wnaed ar Alun Ffred (neu jyst ‘Ffred’ yn ôl golwg360 am ryw reswm od ar y diawl) wedi suro pethau, ac na haeddodd hynny yn y lleiaf. Serch hynny, rhaid ategu bod dyled unwaith eto gan y Cymry Cymraeg i’r Gymdeithas, ac wrth gwrs Plaid Cymru.

Mae un peth arall, sydd yn boendod i mi’n bersonol, er wn i ddim a yw’n bryder a rennir gan eraill. Yn bersonol, a heb ddiystyru’r ymgyrch Deddf Iaith hirfaith, dwi bob amser wedi credu y dylid bod wedi ymgyrchu dros Ddeddf Eiddo yn lle. Fe wnâi honno, yn fy marn i, fyd o les i’r Gymraeg ar lawr gwlad. Mae diogelu’r ardaloedd prin sydd o hyd â mwyafrif Cymraeg yn bwysicach na statws yr iaith.

 chryn betruster, rhaid i mi ddweud na chaiff y Ddeddf Iaith unrhyw effaith ar y Gymraeg yn yr ystyr hanfodol hwn. Yn wir, o ‘swyddogoli’ cenedl y Cymry dros y degawd diwethaf, mae’r iaith ar lawr gwlad yng Nghymru benbaladr (ac eithrio Caerdydd) wedi chwalu ar raddfa fwy erchyll nag erioed o’r blaen, am amryw resymau. Fydd ffigurau Cyfrifiad 2011, i ni garedigion y Fro Gymraeg, yn siom dorcalonogol: ni fydd y Ddeddf Iaith yn effeithio dim ar y tueddiadau cymdeithasol ac ieithyddol sy’n difetha’r iaith, a hynny yn anad dim sydd ei angen ar y Gymraeg i sicrhau ei pharhad. Yn nwfn calonnau’r rhai a adwaen y Fro, mi dybiaf y cytunant, os yn amharod felly. Colli’r Fro yw colli Cymru, ac ni wnaeth yr un ddeddf iaith ronyn o wahaniaeth i ddirywiad yr iaith ymhlith pobl Cymru.

Iechyd da i’r Mesur Iaith a llwnc destun iddo; ond mae brwydr yr iaith, gwaetha’r modd, yn fyw ac iach o hyd yng Nghymru’r Gymraeg swyddogol. Cofiwch hynny.

Lawr y lôn

Seiclwyr. Dylen nhw gadw at y llwybrau seiclo, neu, yn well fyth, brynu car. Well gen i ladd eirth gwyn na mynd i’r lên nesa’.

Motobeiciwrs. Dyma chi ffycars y ffyrdd, dwi wedi cwyno amdanyn nhw o’r blaen ‘fyd, yn sbydu’n wyllt a neud lol. A ‘sdim gwaeth mewn traffig na’u gweld nhw’n pasio pawb drwy’r canol.

Pobol sy ddim yn dweud diolch. Pan fyddwch chi’n gadael rhywun i fynd o’ch blaen a dydyn nhw’m yn codi llaw. Dyna chi ddiawliaid. Ac mae ‘na rai pobl sy’n lot waeth am hyn na’r lleill, ond rhag ofn i’r cachu hitio’r ffan wna i’m dweud tan i mi weld chi'n pyb.

Carfanau. Absoliwt ffycars.

Fflagiau Lloegr. Dim ond yn digwydd bob tua dwy flynedd fel rheol ond mae ‘na rywbeth yn nwfn enaid y Cymry yn casáu hyn â chas pur. Ac mae hynny’n fy nghynnwys i. Y peth gwaethaf i’w weld ar ffyrdd Cymru sy’n berwi fy ngwaed a gwneud i mi sgrechian ‘blydi Saeson’ i mi’n hun.

Y Cyflymslo. Wyddoch chi, y bobl ‘na sy’n mynd yn arafach na chi, ond ddim yn ddigon araf i chi allu eu pasio nhw heb yrru’n beryg neu oryrru’n echrydus. Ambell waith dwi wedi gweddïo am daflegrau ar adegau fel hyn.

Pawb heblaw amdanaf i. Yn gryno, ‘lly.

Fela mai a fela fydd

Minnau a ddysgynnais nos Wener. Iawn, mi gyfrannodd alcohol at hyn ond i fod yn deg mi gyfrannodd y rhew ato hefyd. Dyma fi’n llithro am fy ôl a disgyn ben yn gyntaf ar y croncrid, heb na llaw na het i ysgafnhau’r trawiad. Wn i ddim am faint yr o’n i’n anymwybodol o’n ro’n i’n blydi oer yn deffro – o ystyried ei bod hi’n blydi oer eniwe dwi’m yn meddwl fy mod allan ohoni am ry hir, diolch byth. Fe’mh elpwyd gan anhysbys wron i godi. Ta waeth, mi gollais fy waled hefyd (ella na fo a’i gymrodd, wnim wir) so ta waeth gystal noson oedd hi, doedd hi ddim yn noson lwyddiannus.

Es i ddim am ddoctor, wrth gwrs – maen nhw’n fy ngweld i’n rhy aml, ond dwi yn teimlo fel brechdan, ychydig yn chwil, ac mae ‘mhen i’n brifo – ac mae gen i flas gwaed, ond ddim gwaed, yn fy ngheg. Rhyfedd, bryderus fyd.

Fel y gallwch ddychmygu felly, doedd gweddill y penwythnos byth am fod yn llawn gweithgarwch. I’r gwrthwyneb, pwdu am fy waled wnes i ... bwdish i ddim am fy mhen, fydda’n well gen i fod wedi cadw fy ngherdiau a tharo’n hun a llithro ddwywaith yn galetach.

Strach ydi colli cerdiau yn fwy na dim. Mae’n fwy o strach achos dim ond wythnos dwytha y cefais gerdyn banc newydd. A minnau’n fwy dwl na’r arfer, torri’r llall wnes i yn meddwl bod cerdyn arall a gyrhaeddodd yn cyfateb i’r cyfrif cyfredol, ond ro’n i’n rong ac wedi bod yn defnyddio cyfrif hollol wahanol ers ychydig wythnosau. Sy’n profi o leiaf waeth faint y sobraf neu a daraf fy mhen hyd poen, fydda i byth llawn llathen.

Da 'di Rwsia

Dwi ddim am wneud blog hirfaith am fethiant Lloegr i gynnal Cwpan y Byd yn 2018, ‘does gen i fawr o egni ar ôl gan mai dim ond newydd stopio chwerthin ydw i. Mi allwn baladurio yn dweud diolch byth oherwydd y byddai mwy o arian o Gymru yn cael ei arallgyfeirio gan fudiadau fel y Loteri ac ar ein colled y byddwn ni, heb sôn am orfod dioddef nid yn unig fflagiau o Loegr dros ein gwlad ond unrhyw ymwelwyr eto fyth yn meddwl mai rhan o Loegr ydym.

Argoel, ma gan y Saeson ma wyneb yn dweud mai nhw sy’n ein hariannu ni yn does? A tha waeth rhwng y Gemau Olympaidd a Cwpan Rygbi’r Byd maen nhw’n cael degawd da fel y mae hi.

Na, dwi am fod yn onast. Dwi’n falch na chafodd y Saeson Gwpan y Byd ffwl stop. Dim ots gen i am safon eu cais. Dim ots gen i am yr anfanteision ariannol y byddai Cymru’n ei dioddef am flynyddoedd. Saif un ffaith, dydi’r Saeson ddim yn cael Cwpan y Byd a diolch, diolch yn fawr i Dduw am hynny – byddai’r hunanfodlonrwydd yn ormod i unrhyw Gymro call ei oddef!

Pwy neu beth ydi'r Werin?

Mae ‘na un ddadl dwi wedi ei chael gyda ffrind ambell waith, a dydyn ni fawr o ffrindiau wrth gael y ddadl, am gysyniad y Werin. I mi, mae’r werin yn fyw ac iach ac iddi hithau “dydi’r werin ddim yn bodoli ddim mwy”. Beth am ddechrau gyda diffiniad GPC o’r gair ‘gwerin’?

Pobl, pobl gyffredin, pobl y wlad, gwŷr dan awdurdod; tyrfa, ciwed, mintai, haid, llu, lliaws, milwyr cyffredin byddin; cenedl

Rŵan, ein disgrifiadau ni o’r werin, boed hynny’n gyfredol neu’r werin fu. Iddi hi, rhywbeth amaethyddol ydi’r werin – i raddau helaeth pobl cefn gwlad, mae’n siŵr tyddynwyr a ffermwyr, a rhai sy’n ymwneud â diwylliant. Dwi wedi sôn am y werin ddiwylliedig o’r blaen. Yn bersonol, dwi’n meddwl yn gryf bod y werin ddiwylliedig yn rhywbeth sydd dal yn bodoli: ond dwi byth wedi cysylltu’r werin â chefn gwlad yn unig. Wedi’r cyfan, oni fu’r chwarelwyr a’r glowyr yn werin?

Argraff wahanol sydd gen i o’r werin. Y werin ydi’r Cymry Cymraeg cyffredin. I mi, mae iaith yn bwysig yn niffiniad y peth. Yn y dyddiau cyn i’r Saesneg drechu’r Gymraeg yng Nghymru helaeth nid oedd angen diffiniad ieithyddol, ond y dyddiau hyn dwi’n teimlo bod iaith yn rhan hanfodol o fod yn rhan o’r werin; dydi gwerin a di-Gymraeg ddim yn cyd-fynd. Y mae’r werin yn siarad Cymraeg.

Mae’r gair ‘cyffredin’ efallai’n broblem o ran fy niffiniad i achos mae’n awgrymu dosbarth. Ond eto mae'r cysyniad o ddosbarth yn fwy cyffredin i’r Saeson na’r Cymry fel rheol – i ni mae ‘na werinbobl a phobl fawr i bob pwrpas a dyna ddiwedd arni – os nad wyt yn un o’r bobl fawr rwyt yn un o’r werin. Er enghraifft, mi fuaswn yn ddigon parod i gynnwys athrawon neu feddygon neu, wrth gwrs, cyfieithwyr (pam lai!) yn rhan o’r werin er bod pres da yn perthyn i’r galwedigaethau hynny ... yn ganfyddedig o leiaf! O ran y werin, mae’r agwedd cyn bwysiced â’r dosbarthiadau Seisnig rydyn ni’n gyfarwydd â hwy heddiw.

Ond f’argraffiadau i ydi’r rheini. Un peth sy’n sicr yn fy meddwl i ydi bod y Werin yn bodoli. Mae’r diffiniad cenedl yn ôl GPC yn un ddiddorol. Dwi wedi dweud erioed bod y Cymry Cymraeg i bob pwrpas yn is-genedl, yn genedl oddi mewn cenedl, ac efallai bod hynny hefyd yn ddisgrifiad da ohoni.

Pwy sy’n iawn tybed?

Dyma'r bywyd i mi

A dyma fi'n cael diwrnod bach i ffwrdd. Dwi'n ista mewn yn rhynnu efo blanced drosof achos dwi'n ormod o fasdad cynnil i roi'r gwres ymlaen. Dwi wedi bwyta tiwb cyfan i Bringyls ac wedi gwylio tair awr o Judge Judy ar ITV2 a CBS.

Ac ma rhai pobol yn fy ngalw i'n gomon, wir!

Y Teulu Brenhinol a'r cenedlaetholwr

Ers i mi ysgrifennu at y Frenhines yn ysgol fach a gofyn iddi fod yn penpal i mi, sef yn hawdd iawn y peth mwyaf geeky i mi ei wneud erioed, mae gen i berthynas ryfedd â’r teulu brenhinol ... a nid oherwydd am na chytunodd. Dydw i ddim yn frenhinwr nac yn weriniaethwr o reddf. Petai Cymru’n rhydd mi a groesawn ailddyrchafiad y Tywysogion lawn cymaint â gweriniaeth Gymreig. Mae hyn oherwydd nad oes gen i wrthwynebiad egwyddorol at y syniad o deulu brenhinol ac mi allaf weld rhinweddau i’r fath system, yn ogystal â’i methiannau.

Mae’n rhyfedd i mi fod cymaint o’m cyd-genedlaetholwyr mor reddfol wrth-frenhinol i raddau. Ni fedraf mewn ffordd ddeall yr agwedd hon. Mae gen i wrthwynebiad at y teulu brenhinol mewn un ystyr yn unig: teulu brenhinol Lloegr ydyw. Dyna f’unig broblem, a dyna pam nad ydw i’n ei gydnabod; nid a berthyna i Gymru.

Wrth gwrs, mae’r teitl ‘Tywysog Cymru’ yn sarhad enfawr ar genedl y Cymry: er fel pob sarhad ac anfantais arall sydd arnom ein bai ni ydi hynny am beidio â bod yn ddigon aeddfed i reoli ein gwlad dros ein hunain. Ond serch hynny, mae’r teitl ei hun yn symbol o’n caethiwed a’n trechu. Mae’n wrthun i mi a dylai fod yn wrthyn i genedlaetholwyr ar sail eu cenedlaetholdeb – nid y syniad o ddarpar weriniaeth Brydeinig.

Fy ngwrthwynebiad yw hwn: ni ddylai Sais feddu ar y faith deitl. Mae p’un a ddylai rhywun o gwbl yn fater arall ond gall unrhyw un hanner call gytuno ar y ffaith os oes tywysog, dylai fod yn Gymro. Neu dywysoges yn Gymraes blah blah.

Ond y gwir ydi hyn: mae’r teulu brenhinol yn gwbl amherthnasol i genedlaetholwyr. Dylem ni ddim bod yn cwyno ein bod yn ei erbyn ar sail ‘rydyn ni’n genedlaetholwyr ac felly’n weriniaethwyr’ – sydd ddim o reidrwydd yr achos beth bynnag – ond yn hytrach ‘rydyn ni’n genedlaetholwyr’ atalnod llawn. Mae 'na rywbeth trendy leftie iawn am y sylw a roddir weithiau o'n tu. Annibyniaeth, nid gwerthiniaeth Brydeinig, ddylai fod nid yn unig un o’n nodau yn y maes hwn, ond ein hunig nod.

Yn y bôn, dylai cenedlaetholwyr Cymru dderbyn gan mai teulu brenhinol Lloegr ydyw, mai penderfyniad y Saeson ydyw p’un ai i’w gadw ai peidio. Dylen ni ddim gwastraffu’r un ronyn o’n hymdrech na’n sylw ar y ddadl gweriniaeth/brenhiniaeth eithr canolbwyntio ar annibyniaeth ein gwlad a pha system bynnag a ddaw’n ei sgîl. Fel y dywedais mewn post isod; diwedd Prydain, nid newid Prydain.

Y ffish a'r ffingar

Ro’n i’n cerdded yng nghanol y brifddinas ac mi aroglai’r Aes fel ffishffingars. Myfi a wn, o gerdded gangwaith y ffordd honno, nad oes na ffish na ffingar yno. Wel oce mae ‘na lot o ffingars yno h.y. bysedd ond fawr o ffish, heblaw o’r bwyty pysgod yno ac efallai’r farchnad i fyny’r ffordd fymryn. So, i grynhoi, mae ‘na lot o ffish a lot o ffingars (O.N. mae ‘na le yn Sir Fôn o’r enw Ffingar) yn yr Aes ond fawr ddim ffishffingars a llai fyth arogl ffishffingars.

Ond mi o’dd ‘na heddiw.

Yr Arglwydd Wigley

Felly dyma ni dair blynedd yn ddiweddarach ac mae Dafydd Wigley ar fin mynd i Dŷ’r Arglwyddi. Dafydd Wigley, yn bosib iawn, ydi fy hoff wleidydd i erioed yn y byd mawr crwn. Ond testun siom, nid dathlu, ydi i mi ei weld yn dychwelyd i Lundain. Dwi byth wedi bod o blaid anfon cynrychiolwyr cenedlaetholgar i Dŷ’r Arglwyddi ac ni fyddf fyth.

O ran hynny dwi’n ‘snob ideolegol’ (chwedl Blogmenai, nid fi!), dwi ddim yn licio a phrin y gwnaf gyfaddawdu ar sail egwyddorol. Mae fy ngwrthwynebiad at Dŷ’r Arglwyddi ar sawl ffrynt, nid yn annhebyg i fawr neb arall dybiwn i, ond pan fydd rhywun yn dweud bod yn rhaid bod yn ‘ymarferol’ a ‘chyfaddawdu’, wel, dim ond hyn a hyn y gellir ei wneud, ac o ran egwyddorion dim ond ychydig iawn y dylai rhywun gyfaddawdu.

Nôl yn 2007 pan ffurfiwyd y glymblaid i ddechrau ro’n i’n un mor gyffrous â neb arall a phryd hynny mi feddyliais ei fod yn gyfaddawd teg, ac angenrheidiol. Roedd angen llais cenedlaetholgar mewn llywodraeth. Gellir dadlau mai’r blaid Lafur, yn sicr yn draddodiadol, yw gelyn mwyaf, a mwyaf effeithiol, y Gymraeg yn holl hanes bodolaeth cenedl y Cymry. Cyfaddawd anodd. Erbyn hyn mi allwn ddechrau trafod a oedd yn werth hynny. Dwi dal ddim yn gwybod.

Ond ta waeth roedd yn benderfyniad angenrheidiol ac fe’i gwnaed ar delerau gweddol – roedd ymarferoldeb yn drech nag egwyddorion a hynny fu. Ond dydi anfon cynrychiolwyr i Dŷ’r Arglwyddi ddim yn benderfyniad angenrheidiol i’w wneud. Un llais bach ymhlith cannoedd fydd hyd yn oed Dafydd Wigley, llais bach Cymreigaidd ym mwyaf Prydeinllyd y sefydliadau. Bydd rhai yn dweud bod angen llais arnom yno. Ni chawn, er ymdrechu gangwaith fwy, hynny fyth.

Y gwir plaen ydi, fe brofir na fydd ymdrech y Blaid i gael Dafydd Wigley yno o unrhyw werth yn y pen draw. Roedd hwn yn achos lle y dylai egwyddorion fod drechaf ac nid hynny a fu. A’r daith annibynniaeth eisoes wedi dechrau, nid oes angen i genedlaetholwyr bellach ymwneud â’r lle annemocrataidd hwn. Does ‘na ddim cyfiawnhawd drosto. Ac, yn anffodus, mae’n rheswm arall fyth i fod yn siomedig â Phlaid Cymru.

Nid diben y Blaid i mi erioed fu newid y system oddi mewn. Ei diben ydi diwedd Prydain, nid cyfrannu at, na cyfranogi yn, o bosibl yr annhecaf o’i sefydliadau.

Ond ta waeth, hynny fydd rwan. Ac mae’n bechod garw y bydd unig wir wladweinydd y Cymry yn gorffen ei yrfa yn Ail Siambr Senedd Lloegr heb na llais na dylanwad.

O, am drydar fel aderyn bach!

Ro’n i am ysgrifennu heddiw am y Tywysog Wil ond roedd hynny cyn i mi sylwi mai’r teulu brenhinol ydi un o’r pethau prin hynny nad oes gen i farn o unrhyw fath arno. Dwi ddim yn weriniaethwr a dwi ddim yn frenhinwr. Mae gen i farn ar y ffug-deitl ‘Tywysog Cymru’ ond dyna’r oll a dweud y gwir. Dwi wastad wedi bod o’r farn os ydych chi’n credu mewn rhyddid i Gymru, bod y teulu brenhinol yn amherthnasol, a gwastraff amser ydi malio amdano’r un ffordd neu’r llall.

Felly dydw i ddim am ‘sgwennu am hynny. Yn hytrach codi gwrychyn ambell un a wnaf a bod yn rhagrithiwr wrth wneud.

Gellir ei grynhoi mewn brawddeg. Dwi’n casáu Twitter. Yn ei gasáu. Dwi’n meddwl ei fod o’r peth mwya dibwynt a stiwpid yn hanes y cread – a tasech chi’n nabod rhai o’r un bobl â fi fe fyddech chi’n dallt yn llawn fawrder y datganiad hwnnw. Mae Twitter yn folocs llwyr a dwi’m yn licio fawr ddim ar bobl sy’n meddwl bod Twitter yn wych. Felly beth wnes i ddoe? Wel, ymuno, wrth gwrs.

Roedd ‘na rywfaint o ffawd ynghlwm wrth hyn. Ar ôl cael dwy sgwrs ddoe am Twitter, a hynny’n hollol ar hap, un â Lois Coes Donci dros frechdan ac un â Dyfed Blewfran dros Facebook (dwi’n galw pobl yn bethau od a dyma mi dybiaf wraidd f’amhoblogrwydd – nath Lowri Petryal fyth sticio o leiaf), penderfynais o’r diwedd ‘iawn, roia i gynnig arni’. A hynny wnes, gan gofrestru yn ôl cyfarwyddiadau’r Flewfran achos bod o isho dilynwyr. Mae ganddo dri os dwi’n iawn, a heb drydar. Mae llai o bwynt iddo fo ymuno na mi. Dwi’m isho bod yno a rhywsut mae gen i bedwar. Twll dy din di, Dyfed.

Ond asu, mae’r peth yn gymhleth ar y diawl. Dwi ddim yn ei ddallt o gwbl, ac nid gorddweud ydw i am unwaith, mae o jyst yn ffycin gymhleth. A phwy dwi’n fod i ddilyn? Stephen Fry? Na, yr unig dwat hunanbwysig dwi isio clwad ei farn o ydi Fi.

Ac ydw, dwi go iawn yn meddwl bod Stephen Fry yn dwat hunanbwysig.

Felly dwi am roi wythnos i fi fy hun ar y peth a gweld sut aiff pethau rhagddynt. Dwi heb drydar eto, dwi’n ymwrthod â’r demtasiwn hyd yn hyn (a beth bynnag ‘sgen i’m byd i drydar amdano, a dydi’n ffôn i ddim yn ddigon da i ddefnyddio trydar, ac ar yr adegau nad ydw i wrth y cyfrifiadur y byddwn i’n meddwl ‘w, dylia fi drydar am hyn’).

Ac eto, dwi’n adnabod fy hun. Dwi’n styfnig a dwi’n pwdu. Ymhen wythnos mi fydda i dal i fynnu fy mod i’n casáu Twitter ac wedi pwdu fy mod i dal ddim yn ei ddallt (neu’n waeth fyth, bydd gan Dyfed fwy o ddilynwyr) a dyna fydd diwadd fy menter aflwyddiannus hynod i fyd y trydar.

Ffiaidd, drahaus lasania

Bwyd ydi un o hoff bynciau’r blog hwn, a chwi a ddarllenno a wyddoch mai syml y mae’r Hogyn yn licio’i fwyd. Rwan, nid ystyr syml ydi sglods a phei bob nos neu datws a bîns, er bod i’r hyn brydau rinweddau amlwg. Na, gall bwyd syml fod yn unrhyw beth, o’r rheini i saws pasta hyfryd cartref neu bastai bugail (dwi’n casáu’r enw hwnnw) – bwyd da, gonest. Yr hyn sy’n wrthun i mi ydi’r hyn fydda i ond yn gallu ei ddisgrifio fel ‘bwyd ponslyd’. Wyddoch chi, y math o fwyd mae rhywun yn talu drwy’u tinau amdano a dal isio mwy – y math o stecan sy’n meddwl ei bod hi’n well achos ei bod wedi’i thylino a’i bwydo gyda chwrw pan fo’n fyw, er ei bod hanner y seis, neu saws sy’n galw ei hun yn jou achos wedi’i sboetshio ar hyd y plât yn ffansi.

Iawn fydd hynny weithiau cofiwch, er mai unwaith bob oes pys y bydda i’n cael y ffasiwn bethau – unwaith y flwyddyn os hynny – oherwydd yn wahanol i’r gred gyffredinol ymhlith rhai carfannau o gymdeithas nid cyfoethogion mo’r rhan fwyaf o gyfieithwyr. Wel, dwi’m yn gyfoethog eniwe.

Er mai prin y mentraf i’r rhan honno o sbectrwm byd bwyd, mi wnaf ambell waith fentro i’r ochr arall: bwyd cachu. Bwyd meicrodon o Iceland math o beth. Dio’m yn neis ond mi lenwith dwll yn o handi pan gwyd yr angen. Ac ar hyd y trywydd rhad a thywyll hwnnw y cerddais neithiwr. Mi wnes rywbeth nad ydw i wedi’i wneud ‘stalwm, sef lasania.

Dwi’n licio lasania. Bwyd hangover go iawn er nad oedd pen mawr gen i. Ond mi es yn drahaus. Mi benderfynais y gallaswn wneud lasania i flasu’n wych pa saws bynnag yr aed iddo. Dyna’r camgymeriad cyntaf, a’r ail ddilynodd wrth weithredu ar y syniad ffôl. Do’n i’m am wneud saws o’r dechrau (mynadd ac ati) felly mi brynais saws. Pa saws? Wel, saws brand Morristons – rhataf y siop. Roedd rhybudd ar y pris.

Er fy mod i’n licio lasania ‘sgen i fawr hoffter o’i wneud achos mae’n cymryd eithaf amser. Hynny gymerodd wrth i mi lwgu. Lwcus mai llwgu’r oeddwn i oherwydd pan aeth y darn cyntaf i’m ceg, wel, wel ... roedd o’n afiach, yn gwbl, gwbl afiach.

Felly mi fwytais un pryd ohono, ond â dim gobaith o wneud hynny drachefn mi luchiais y gweddill, a theimlo’n euog tu hwnt achos dwi ddim yn credu mewn gwastraffu bwyd. Ond pa ots? Pwy fwytai’r ffasiwn beth beth bynnag? Mae’r gegin yn drewi ohono a phwdu wnes wedyn.

Ych a fi, meddwn i wrth fy hun. Ni wellodd y noson wrth i mi wylio Miranda ar BBC2. Mae o’n ofnadwy ond yn ddigon ofnadwy i’m gwneud yn ddigon rhwystredig i’w gwylio. Och a gwae.

Carioci Meddw

Dwi’n ofnadwy pan dwi’n cael diwrnod i ffwrdd, fydda i byth yn gwneud dim byd. Er, fel dwi ‘di ddeud o’r blaen, dwi’n eithaf licio gwneud dim byd, stwnshio o flaen y teledu neu hyd yn oed jyst ista yn hel meddyliau. Mae rhai pobl yn meddwl bod hynny’n ddiflas uffernol, ond dydw i ddim. Dydi pobl ddim yn licio hel eu meddyliau – mae ei wneud yn fy nghadw i’n gall.


Ia, call. Pan fydda i wedi meddwi, sy’n bur aml a dweud y gwir, bob penwythnos o leiaf, dwisho neud carioci. Rŵan, mi gymrodd flynyddoedd i mi fentro ar y carioci, ac mae’r peth wedi fy nychryn erioed. Y tro cyntaf, dwi’n cofio’n iawn, canu Achey Brakey Heart, mewn parka efo gwallt seimllyd hir.

Mae hynny’n iawn yn ei le ond ‘sgen i ddim llais carioci. Mi fedra i ryw fath o ganu ond mae gen i lais eithaf hen ffasiwn i fod yn onast – dydi o ddim yn mynd yn dda iawn efo Don’t Let the Sun Go Down on Me a hynny gyfrannodd at fi a Ceren yn cael ein bŵio i ffwrdd o’r llwyfan yr eildro i mi wneud. Roedd hi'n ffycin rybish hefyd.

Ond ta waeth unwaith mae rhywun yn gwneud hynny ambell waith mae ‘na rywbeth yn y brên yn ei feddwod yn dweud ‘w, dwi’n eithaf da, a dwisho canu’. Serch hynny, fydd neb isho neud efo fi a dwi o hyd yn ormod o gachwr i wneud ben fy hun.

Felly ella mai mynd yn fwy chwil ydi’r atab.

Blydi myfyrwyr

Os ma stiwdants mor dlawd ac yn protestio dros ffïoedd PAM BOD BOB UN YN CATHAYS EFO CAR RWAN SY'N GOLYGU DOES NUNLLA I MI BARCIO YN Y BORA?

Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaargh!

Doedd gynno ni'm ffasiwn betha yn ein dyddia' ni. 'Blaw am Haydn Blin ond ma hwnnw'n graig o arian beth bynnag.

Un ffordd iddyn nhw...

Y peth hawsaf

Dwi heb flogio’n iawn ers dros wythnos. Efallai i chi sylweddoli ar hyn ac efallai ddim. Y rheswm oedd i’r Hogyn fod yn sâl wythnos dwytha, i’r fath raddau yr oedd yn ei wely am 17 awr rhwng deuddeg a deuddeg wythnos nôl i heddiw. Fwytais i ddim drwy’r dydd dwi ddim yn meddwl ond yn anffodus gollish i’r un pwys a dwi dal nid ymhlith deliaf bobl y byd.

A phan fydd rhywun yn sâl ni fydd ganddo fawr awydd blogio, mi ddyweda i hynny rŵan – na phan fydd mewn rali neu wedi meddwi.

Weithiau wrth gwrs, mae’n anodd meddwl am rywbeth i flogio amdano. Dwi ddim yn cael andros o drafferth fel rheol a hynny’n bennaf oherwydd bod y rhan fwyaf o’r amser rywbeth yn mynd ar fy nerfau ddigon i mi allu cwyno amdano fan hyn. Ond gan ddweud hynny mae ambell waith adeg y mae gan rywun ormod i’w flogio amdano a dyna fy sefyllfa heddiw i raddau.

Dwisho sôn fwy am y ffaith yr oeddwn i’n teimlo’n sâl. Dwi’n gwbod does ganddo chi ddim diddordeb yn hynny. Dwisho sôn am Rali ddydd Sadwrn a hefyd y ffaith i fi feddwi yn ddigon anhygoel nos Wener a nos Sadwrn, rhwng mosh pit annhebygol i wneud jôcs amhriodol am bitsas ac Iddewon, ac ellir cyfuno’r ddau mewn post twt. A swni’n licio rhoi mwy o farn ar Pen Talar ond mi wneith Lowri Dwd roi ffrae i mi am ‘gwyno gormod’ – er i mi fwynhau Pen Talar! Ond, Lowri, os wyt yn darllen, ti yn rong ... roedd y colur yn shait.

A dwi ddim yn blydi hapus bod Spooks wedi dod i ben.

Ta waeth, yn y fath sefyllfa y peth hawsaf i wneud ydi brawddeg ar bopeth ac anghofio’r wythnos yn gyfan gwbl. Hynny wnaed, ac felly hynny fydd. A, Duw ag ŵyr, efallai y bydd gen i rywbeth diddorol i ddweud yfory...

Rali Dydd Sadwrn

Yr Ieuainc wrth yr Hen

Wn i ddim be fydd yn digwydd de. Fydda ni’n well mae’n siŵr achos mi gawn ni fwy o bensiwn. Gwell na thair ceiniog o godiad gafon ni llynadd. Tair ceiniog, wel be wneith rhywun efo tair ceiniog? Fedar rhywun ddim prynu torth efo tair ceiniog hyd yn oed. Mi fydd pobol yn lluchio tair ceiniog i ffwrdd rŵan. Lluchio fo i ffwrdd lawr y stryd.

Mae gynnon ni Gymraeg gwell na nhw yn y De, de. Mae’n siŵr eu bod nhw’n ein dallt ni’n siarad achos ni sy’n siarad y Gymraeg cywir yn de, ond fydda ni ddim yn eu dallt nhw’n iawn, so o’n i’n cytuno efo hynny ar y rhaglan Gwylwyr ‘na.

Bydd selogion y blog hwn (sud wyt?) wedi hen wybod o ddarllen yr uchod mai Nain ddywedodd y geiriau hyn. Siaradwn ar y ffôn yn bur aml a phan dro’r sgwrs at faterion y dydd gwrando a chytuno fydda i yn hytrach na cheisio cyflwyno dadl gall. Fentrwn i ddim dweud wrthi ei fod o’n hollol rong bod pensiynwyr yn cael codiad mawr yn eu pres tra bod ffïoedd myfyrwyr yn mynd tua’r nefoedd. Fel dywedodd rhywun a oedd newydd gael ei bas bws “mae’r hen bobol yn cael popeth a dydi pobol ifanc yn cael dim byd a dydi o’m yn iawn” a chytuno fydda i â hynny.

Mae ‘na ryw dueddiad dros y ddegawd ddiwethaf o gosbi’r ifanc a gwobrwyo’r hen – y gwir ydi mae’n haws bod yn hen nac yn ifanc heddiw. Pa help a gaiff pobl ifanc gan y Llywodraeth mewn difrif? Rhwng dyledion myfyriwr a diffyg swyddi pa obaith sydd i’r lliaws brynu tŷ, bwrw gwreiddiau, magu teulu ac ati? Fawr ddim. Ac mae pensiynwyr yn cael pasys bws i fynd i le y mynnent. Mae’n annhecach fyth o feddwl mai’r meddygon a’r nyrsys a’r gweithwyr gofal cymdeithasol o’r to iau a fydd yn gofalu am y to hŷn i raddau helaeth. Iau yw’r rhai a fydd yn darparu eu gwasanaethau ac ifanc y milwyr a anfonir dramor ‘er eu mwyn’. A chyfieithu ar eu cyfer, wrth gwrs .... !

Ceir ym Mhrydain heddiw mi deimlaf ddiwylliant gwrth-ifanc. Yn ôl y papurau newydd y genhedlaeth iau ydi gwraidd pob drwg, a dydi gwleidyddion fawr well. Ac mae hyn oll mewn oes y mae bod yn ifanc (pa ddiffiniad bynnag sydd gennych o ‘ifanc’) yn anoddach nag erioed, p’un a ydych yn yr ysgol yn astudio neu’n chwilio am eich swydd gyntaf neu gartref. Yn wir, dydi’r byd na’r Gymru a etifeddir gan y genhedlaeth nesaf fwy nag anrheg rad funud-olaf. Os bernir pob cenhedlaeth gan y genhedlaeth a esgorir ganddi, fydd y llyfrau hanes yn cynnig beirniadaeth lom.

A’r byd yn y fath lanast, prin fod ei etifeddu’n dasg ddymunol.

Ta waeth, rant drosodd. Ffrae dragwyddol yw ffrae’r cenedlaethau, fela mai a fela fydd. Un o’m hoff gerddi yn ddiweddar ydi ‘1914-1918 yr Ieuainc wrth yr Hen” gan W.J. Gruffydd. Cerdd wych, efallai’n sôn am ddigwyddiad penodol y Rhyfel Mawr ond eto mae’n dangos yn noeth iawn berthynas y cenedlaethau. Ac, ew, mae ‘na ddeud i’r pennill olaf:

Mae melltith ar ein gwefus ni
Yn chwerw, ond eto cyfyd gwên,
Wrth gofio nad awn byth fel chwi,
Wrth gofio nad awn byth yn hen.

Nob

Ia, nob.

Noson Gwylwyr, a'r Rali

Wn i ddim p’un ai llwyddiant ai peidio oedd rhaglen y Noson Gwylwyr neithiwr – llwyddais i gael fy sylwadau ar yr awyr felly fedra’ i ddim cwyno gormod am wn i! Ar y cyfan ro’n i’n weddol fodlon ar yr ymatebion gafwyd – gan dri aelod o’r panel sut bynnag. Mi gefais i a’r Dwd a Ceren drafodaeth drylwyr am y rhaglen ar ôl dal i fyny arni yn yr hwyrnos. Efallai na fydd newid, ac efallai pa newid bynnag ddaw ei bod bellach yn rhy hwyr. Fel dywedodd y Dwd, mae S4C wedi clywed pryderon gwylwyr ers blynyddoedd, ond heb â gwrando. Tybed.

Ta waeth mae’r Sianel o hyd yn wynebu toriadau llymion. Cynhelir rali S4C mewn llai na phythefnos a drefnir gan Gymdeithas yr Iaith. Mi fydda’ i yno ... a mynd diân ar ddiwrnod rhyngwladol os medra’ i ohirio fy meddwi mi allwch chi hefyd! Dwi’n meddwl bod o’n wych bod y Gymdeithas wedi trefnu’r brotest, ond ga’i wneud ambell bwynt adeiladol nad ydynt mewn unrhyw ffordd yn feirniadol, yn y gobaith bod rhywun yn darllen y cyfryw eiriau.

Dwi ddim yn meddwl y dylai’r Rali fod yn enw Cymdeithas yr Iaith – ni ddylai fod yn brotest swyddogol ganddi hi. Licio fo neu ddim, mae ‘na berygl go iawn y bydd gwneud hyn yn troi pobl i ffwrdd o’r digwyddiad, ac o bosibl hefyd yr ymgyrch yn fwy cyffredinol. Fydd ‘na bobl sy ddim isho, wel, nid ‘cefnogi’ fel y cyfryw ond nad ydynt isio ymwneud â CyIG am ba reswm bynnag. Mi fyddai mwy o bobl yn debygol o alw heibio i’r Rali os ydyw’n rali niwtral o ran teyrngarwch i unrhyw fudiad neu blaid: pobl sydd am ddangos eu cefnogaeth i’r Sianel ac mai dyna eu hunig nod.

Rhaid i’r ymgyrch sydd ar ddyfod, ac mi gredaf y gall droi’n ymgyrch chwerw a chaled, ennyn y gefnogaeth ehangaf posibl gan bobl o bob lliw a llun. Ac i’r diben hwnnw, er mai’r Gymdeithas sy’n trefnu’r Rali arbennig hon ac y caiff dwi’n siŵr ran allweddol yn y frwydr sy’n ein hwynebu, efallai mai’r ffordd orau o wneud hyn yw trefnu unrhyw ddigwyddiad dan faner ‘Achub S4C’ ac nid unrhyw fudiad, gan gynnwys Cymdeithas yr Iaith.

Mae’n sicr yn haeddu ystyriaeth.

Llun dwi'n rili licio heb unrhyw reswm call dros wneud hynny

Gwgl Translate

Tystiolaeth gadarn bod angen cyfieithwyr dynol arnom o hyd...

Anghywir, Arwel Ellis Owen!

“Mae’r awdurdod wedi rhoi cyfarwyddyd clir i mi eu bod nhw yn rhoi’r flaenoriaeth i safonau yn hytrach na niferoedd”

Dyma eiriau Arwel Ellis Owen, Prif Weithredwr dros dro S4C. Ac mae Arwel Ellis Owen, yn fy marn i, yn anghywir – os nad dim ond am wrando ar John Walter Jones!

Dylai safonau fod yn bwysig i S4C, ond nid safon ydi’r prif broblem. Rhaid bod yn onest fan hyn, y rheswm bod Llywodraeth Lloegr yn gallu pigo ar S4C ydi achos bod nifer y gwylwyr yn rhy isel, nid oherwydd bod y rhaglenni’n crap (a dwi wedi dweud nad ydw i o’r farn eu bod nhw’n ddiweddar gan fwyaf). Beth sydd ei angen ar S4C ydi rhaglenni poblogaidd, dim mwy na llai, ac fel y gwelir o bob sianel arall dydi rhaglen o safon ddim o reidrwydd yn rhaglen boblogaidd ... y gwir plaen ydi mai i’r gwrthwyneb sy’n wir yn aml!

Mae gan y Sianel ei henghraifft ei hun o hyn ar ffurf Pobol y Cwm – opera sebon canol-y-ffordd ydyw, does ‘na ddim byd sbeshal amdani yn y lleiaf, ond hi ydi’r unig raglen (heblaw am chwaraeon) a all ddenu dros 100,000 o wylwyr yn ddigon cyson. Prin fod gweddill rhaglenni S4C yn denu hanner hynny – a phrin fod y gair ‘safon’ yn cael ei gysylltu’n aml â Phobol y Cwm!

Rhaglenni poblogaidd, nid rhaglenni o safon, sydd eu hangen fwyaf ar y Sianel. Bydd rhai yn anghytuno â hynny, ond o ystyried y peth, mae’n bosibl bod S4C wedi bod yn canolbwyntio ar ‘safon’ ar draul ‘poblogrwydd’ ers rhy hir bellach – yn ceisio efelychu sianel megis BBC4 yn ormod yn hytrach na BBC2, ddywedwn ni – ac efallai bod hynny’n arwydd o’r gor-barchusrwydd dosbarth canol sydd wedi dadrithio pobl gyffredin dros y ddegawd ddiwethaf.

Dwi ddim isio bod yn anadeiladol o feirniadol fan hyn, dim ond taflu syniadau – dwi ddim isio ildio i’r garfan o bobl sy’n meddwl ei fod o’n ‘cŵl’ i beidio â gwylio S4C a hynny jyst er mwyn ymddangos yn wrthsefydliadol (tyfwch fyny!) na’r garfan fechan sydd fel petaent yn ymhyfrydu yn nirywiad y Sianel. Ond mae geiriau Arwel Ellis Owen yn fy marn i wrth wraidd yr hyn sydd o’i le efo’r Sianel ac wrth wraidd yr hyn sydd angen ei newid.

Y Teulu Anifeilaidd

Yn gyffredinol, ‘sgen i ddim mynadd â phobl nad ydynt yn hoffi anifeiliaid. Pe bawn yn cyfarfod rhywun am y tro cyntaf ac yn cael gwybod nad ydynt yn licio anifeiliaid byddai’r argraff gyntaf a grëwyd arnaf yn un wael. Gwell hyd yn oed pobl cathod na phobl sy’n casáu’r cyfan ohonynt – yn wir, mi fedraf i, sy ddim yn licio cathod, wneud yn iawn efo nhw, y rhai sy’n dangos parch, de. Er, mi fynnaf hyd f’angau bod y ddynas cath-yn-bin y peth doniolaf i mi ei weld er cyn co’.

Lleiafrif ydi’r bobl hyn, wrth gwrs – dwi’n meddwl o bawb dwi’n eu hadnabod mai dim ond Rhys a Ceren sy’n casáu anifeiliaid, er mi fytant rai. Yn gyffredinol, mae fy nheulu i yn bobl anifeiliaid. Mae gen i a Mam yn benodol hoffter mawr at y rhan fwyaf o greaduriaid Duw, a chŵn yn arbennig. Mae hyd yn oed y chwaer, rhwng ymbincio a sôn am faint mai’n mwynhau bwyta llysiau, yn hoffi anifeiliaid ar y cyfan. Er mi gwynodd pan fu ganddi gwningen ei bod yn caru ei brawd yn fwy na hi.

Y prif rwystr i ni gael anifeiliaid oedd Dad. Gwrthwynebai Betty a Blodwen (ac yn ddiweddarach Sioned) y chwïaid, a fawr hoffter ganddo at y gwningen ychwaith, ac er y cwyno gan bawb, Mam grochaf, i gael ci, gwrthwynebiad Dad rwystrodd aelod newydd rhag dyfod i’r cartref. I’r fath raddau y bu iddo ddatgan ‘fi neu gi’ untro – gwn pa un fyddai’n well gan Mam rŵan.

Ond, fel gyda phawb nad ydynt yn licio creaduriaid, dydi anifeiliaid ddim yn rhyw gymryd at Dad chwaith. Mae ‘na reddf ryfedd gan anifeiliaid efo’r fath bethau. Dwi’n meddwl eu bod nhw’n meddwl bod Dad ‘mbach o wancar. Dechreuodd y cyfan mi dybiaf pan ganlynasai Mam a Dad gyntaf a Mam yn berchen ar gi Alsatian mawr o’r enw Amber a chwyrnai ar Dad bob tro y ceisiai ddod yn agos at Mam.

Ond sioc ddisgwyliodd yr Hogyn ar ei ymweliad diweddaraf adref. Ffrind ar ffurf cath fechan sydd gan Dad. Mi ddaw o rywle yn Nhyddyn Canol a welsoch chi rioed ffasiwn beth. Nid yn unig y bydd Dad, gan grwmach a llusgo’i draed fel yr hen ŵr nad ydyw eto, yn rhoi sylw mawr i’r gath (a’i galw yn ‘kitty’ ... kitty myn uffarn!), mae’r gath hithau wedi cymryd at Dad. Big time. Pan fydd nyni garwyr anifeiliaid i gyd yn yr ardd, gan amlaf yn bwydo Guto a Wil y merlod gwyllt, Dad aiff â sylw’r gath, a’r gath sylw Dad. I rywun a fagwyd yng nghwmni’r dyn, mae’r peth yn rhyfeddod.

A chan hynny mae’n dal i rwgnach wrth Mam, “you’re not getting a dog yeah”.

Ddim y peth gorau i glywed ar ddiwrnod eich priodas

Cinio Sul sydd ar y ffordd felly bu’n rhaid nôl fy nhaid, neu Grandad, o dŷ Nain i ddod i Rachub draw. Soniodd fymryn am Nain, wastad yn un gwyllt. Yn ei ôl o, ar ddiwrnod ei briodas â Nain, mi drodd ei dad yng nghyfraith newydd ato, a dweud heb fymryn o goeg:

“Thank God Ken, that’s the worst of the lot out of the way!”

Barn agored ar S4C

Cynhelir noson gwylwyr gan S4C nos Lun, a ddarlledir yn fyw am 20:25. Buaswn yn awgrymu i bawb â barn ei mynegi, a gallwch wneud hynny yma. Newydd fy nharo y mae'n bersonol y gallwn i bob pwrpas golli'r sianel genedlaethol. Er gwaethaf ei ffaeleddau lu, pe deuai'r awr honno bydd yn ergyd drom ac o bosibl ddinistriol i'r Gymraeg.

Dwi wedi cyflwyno sylwadau, a hoffwn eu rhannu â chwi.

Hoffwn fynegi fy mod o’r farn bod arlwy S4C ar hyn o bryd yn gryf iawn ac fy mod yn ei mwynhau’n arw. Mae rhaglenni fel Pen Talar, Byw yn Ôl y Llyfr, Gwlad Beirdd a ‘Sgota wedi bod yn rhaglenni rwy’n eu gwylio’n rheolaidd yn ddiweddar; rhaglenni da o safon a ddylai fod yn destun balchder i’r sianel.

Ond y tu hwnt i ambell raglen gall arlwy’r sianel fod yn ailadroddus. Deallaf fod hyd yn oed yn awr gyfyngiadau ariannol ond mae cael Pobol y Cwm, er enghraifft, bum gwaith yr wythnos yn ddiflas ac yn gwneud i’r mwyafrif osgoi gwylio, ac mae tueddiad anffodus i ddefnyddio’r un hen wynebau ar gyfer yr un hen math o raglenni. Hefyd, problem ddiweddar yw bod enwau rhaglenni yn anatyniadol iawn, nid yw e.e. ‘Cyngerdd’ neu ‘Sioe’r Tŷ’ wir yn enwau gafaelgar nac ysbrydoledig.

Mae’n destun tristwch bod nifer o bobl heb godi llais dros y Sianel, ond mae rheswm penodol dros hyn. Y canfyddiad cyffredinol yw bod S4C bellach wedi’i rheoli gan glîc Caerdydd-ganolog hunanfodlon a hunanbwysig nad yw byth yn gwrando ar bryderon y gwylwyr cyffredin, ac sy’n diystyru unrhyw feirniadaeth hyd dirmyg. Mae arnaf ofn fy mod yn cytuno â’r farn hon – a phe câi fy marn ei chyfleu i’r bobl hyn mai anghytuno’n ddiystyriol y gwnânt; a pha syndod? Yr un hen stori ers blynyddoedd. Hyn, yn fwy na safon rhaglenni, sydd wedi dadrithio cymaint o’n sianel.

Erfyniaf arnynt i newid hyn, er lles y Gymraeg ac nid eu gyrfaoedd, ac am unwaith wrando ar feirniadaeth.

Newyddion teuluol

Fydd gennych chi fawr ddiddordeb yn hyn ond roedd cyrraedd adra neithiwr a chlywed newyddion y teulu yn torri 'nghalon. Mae nhw'n dwpsod.

Disgynnodd y chwaer dros fwrdd gan anafu ei hun
Disgynnodd Mam dros hwfer a thynnu'i chlun
Roedd Dad yn tocio coedan a chan dorri brigyn mawr tew uwch ei ben disgynnodd arno ac mae ganddo graith ar ei dalcen

Dylwn i 'di aros yn Grangetown.

Hirdaith y Pizza Cwt

Yn y bôn dwi’n unigolyn hynod lwythol; mi godaf fy maner a’i hamddiffyn yn ddi-baid yn wyneb tymestloedd byd. Un ddadl a gafwyd yn ddiweddar oedd Family Guy v. South Park, ac mi lynais wrth South Park yr holl ffordd achos bod South Park yn wych y tu hwnt i bob dim y gall Family Guy ei gynnig, sy ddim lot yn fy marn i. Yn y lleiafrif yr oeddwn bryd hynny, ond y lleiafrif cyfiawn, wrth gwrs. Mae pawb, yn eu hanfod, naill ai’n licio South Park neu Family Guy, heblaw am Rhys sy’n gwylio’r un.

Ceir dwy ysgol o feddwl hefyd ar bizzas. Mae gennych garfan y Dominos a’r garfan Pizza Hut fel rheol, hynny o dynnu siops pizzas lleol o’r ddadl. Rhaid i mi fan hyn fynegi fy nghasineb o Dominos. Hen bethau tila ydyn nhw. O’u tynnu o’r bocs mi foesymgrymant resynus a’r topin ddisgynna lawr. Oerant yn gyflym canys bod iddynt ddiffyg sylwedd, a nid da mo arlwy’r cynhwysion a gynigir. Cadarn yw pizza’r cwt, saif yn falch sylweddus gan ddod â dŵr i’r dannedd yn fôr o gaws a mynydd o fara. Byddaf, mi fyddaf yn hoffi Pizza Hut.

Ond mae Pizza Hut yn ddrud, felly roedd llawenydd mawr yn Stryd Machen o weld cwponau yn dod drwy’r blwch llythyrau. Unrhyw bizza am £8.99! Wel, punt ychwanegol am y dîp pan ond pa beth bunt am hoff drît y gŵr sengl? Ro’n i ‘di bwyta’n iach weddill yr wythnos, a ddim mwynhau achos dwi ddim yn licio bwyd iach a dwi’m yn edrych na theimlo gwell o’i gael beth bynnag, a meddaf i’n hun fy mod yn haeddu pizza pe hwfrid y tŷ. Camarweiniol oedd hyn, a minnau wedi gwario’r nesaf beth i ddau gan punt y penwythnos diwethaf, gan dorri’r record flaenorol yn deilchion mân. Haeddiant nid a oedd yn hawl.

Ffoniais, glafoeriais, gyrrais. W, am anrheg fach lawen a oedd o’m blaen! Wrth gwrs, mi gymrais yn ganiataol mai’r Pizza Hut agosaf anfonodd y daleb, felly mi es i nôl petrol yn hamddenol drahaus cyn cyrraedd. Yr un anghywir ydoedd. e’m cyfeiriwyd i’r llall yn y Bae. Siŵr mai’r un yma gynigiodd y daleb. Naci. Felly ar ôl sgwrs, hynod anghyfforddus, mi ddadansoddwyd mai Pizza Hut Treganna oedd yr un cywir.

Mi bwdais gan feddwl “dwi heb dalu so dwi’m am fynd” ond wrth Tesco bach Grangetown mi ddywedish i mi fy hun “mae hyn wedi cymryd mwy na’r amser dynodedig, a dwi’n benderfynol o gwblhau’r genhadaeth bitsarïol”. Felly mi yrrais yn sarrug ddigon i Dreganna i nôl fy mhizza oer, fy mhen yn dynn iawn yn fy mhlu.

Erbyn i mi grraedd adra roedd ‘na hanner can munud wedi heibio ers yr alwad gychwynnol. Felly mi eisteddais fel brechdan o flaen y teledu yn bwyta fy mhizza lledboeth. Ta waeth, meddwn i, mae o dal yn well na ffwcin Dominos.

Codi Chanu

Henffych bechaduriaid. Yn rhyfedd ddigon, dwi’n mwynhau arlwy S4C ar y funud. Ar y cyfan dwi’n mwynhau Pen Talar, ddaru mi fwynhau ‘Sgota (er ei fod yn eitha doniol nad oedd yr ‘ychydig dipiau ar goginio’ a addawyd ar y trelars fyth fwy na’u rhoi mewn padall ffrio), mae Gwlad Beirdd yn dda a dwi wedi gwirioni’n lân ar Byw yn Ôl y Llyfr, sydd o bosibl y rhaglen orau i S4C ei chomisiynu eleni, er mai ei recordio sy’n rhaid yn hytrach na’i gwylio’n ‘fyw’.

Ond fe gafwyd blast from the past yr wythnos hon wrth i Codi Canu ddychwelyd. Ro’n i’n ffan enfawr o’r gyfres gyntaf a’r ail, a dwi’n cofio ei bod yn un o’r rhaglenni yr eisteddem gyda’n gilydd yn nhŷ bythol hapus Newport Road i’w gwylio nos Sul. Canu corawl, chewch chi ddim gwell. Dwi wrth fy modd â chôr da. Dydi o ddim wrth fy modd bod y corau modern yn arbennig yn canu bob mathia o bethau; caneuon mewn ieithoedd pell a’r lol dawnsio a symud – ‘sdim angen hynny pan fo i’r Gymraeg gyfoeth di-ben-draw o ganeuon sy’n sgrechian haeddiant eu canu. Mae ‘na flogiad hir a chwerw ar y pwnc hwnnw ym mêr f’esgyrn, dwi’n siŵr.

Yn gryno, ro’n i felly yn falch gweld Codi Canu yn ei ôl, ac mae o ddiddordeb penodol i mi â chôr arbennig Ogwen a’r Cylch yn un o’r rhai sy’n cystadlu. Ew, dim ond ryw ugain oedd ‘di dod i’r ymarfer neithiwr, ac mi o’n i’n siomedig tu hwnt. ‘Swn innau wedi mynd. Mae dal mewn cof y dyddiau da pan myfi a godai canu’r Mochyn Du adeg gemau rygbi. Mae rhan ohonof a hoffai ymuno â chôr ond dwi’n licio canu be dwi’n licio canu, dim beth ddyweda neb arall i mi ei ganu, a dyna ddiwadd y gân. Hah, doniolwch.

Wn i ddim ai’r cyfieithydd yn fy nghalon oedd hyn, ond mi wnaeth un peth drwy’r rhaglen fy ngwylltio, sef yr adroddwr. Wn i ddim faint o weithiau glywish i genedl enwau gwallus ac mi sylwish bob tro – yr gwaethaf am wn i ‘arbenigwraig llwyddiannus’ (dwi’n meddwl mai ‘llwyddiannus’ oedd y gair a ddilynodd ond ta waeth mi dreiglodd yn anghywir), a gwnaed rhywbeth tebyg i ‘wythnos’; y ddau air yn rhai y byddai rhywun yn naturiol wybod mai ‘hon’ ydyn nhw, ac felly bod angen treiglad ar eu hôl.

Ddigwyddodd hyn ambell waith, a phob tro mi es ychydig yn fwy blinedig ar y peth. Ond fel gofynnodd Siân ychydig wythnosau’n ôl am rywbeth tebyg, do’n i ddim yn gwybod ai fi oedd yn bod yn, wel, dan din, ynteu fy mod i’n iawn i feddwl y dylia nhw wedi jyst gwneud yr ymdrech i gael y pethau ‘ma yn iawn. Achos, fel dwi’n dweud, dwi’n licio Codi Canu yn fawr – ond drwy bob hyn a hyn feddwl ‘ffycin gair benywaidd di hwnnw!’ ddaru mi ddim fwynhau cymaint ag y gallwn.

Digon posib mai chill pill sydd ei angen arna i ‘fyd!

Oi, Cysill, naaah!

Y Gwanwyn

Deg o gathod drewllyd

Megis melin wynt,

Naw o gathod sgleiniog

Fel malwen ar ei hynt,

Wyth o gathod cachlyd

Yn pydru ar y maes,

Saith o gathod sarrug

Yn gwnïo dillad llaes,

Chwech o gathod hyfryd

Llyfant hwy ben-glin,

Pump o gathod boliog,

Yn meddwi gyda gwin,

Pedair cath ddireidus,
Selotêp ar drên,
Piso rownd yr ysgol
Fatha dynas hen,
Tair o gathod Waldo
A dwy o’r rheini’n gi,
Sglodion efo halen,
Dyma’r peth i mi.
Dwy gath ddwl yn dawnsio
Megis carreg grych,
Darnau mân ymhobman,
Mwnci, Dafad, Drych.
Un gath fach,
Isho stid,
Yn ddi-waith
A smygu wîd.

Bastad Geirw Dychmygol

Yr wythnos hon dwi wedi cael llu o freuddwydion rhyfedd ond nid oedd â wnelo Nigel Owens dim â breuddwyd ryfedd neithiwr. Dwi’n dweud rhyfedd, ond roedd o’n eithaf arswydus mewn ffordd.

Ro’n i’n gyrru yn fy nghar hen ffasiwn drwy Lanllechid. I’r rhai ohonoch na wyddoch Llanllechid lle anwar, barbaraidd ydyw i’r gogledd o’r Rachub fetropolitaidd, gyfoes sydd ohoni heddiw. Yn sydyn reit mi welais rywbeth o’r car, ar yr ochr chwith, yn y cae, a beth oedd yno ond carw!

Dwi byth wedi gweld carw gwyllt o’r blaen dwi ddim yn meddwl, felly dyna pam stopiais ac edrych arno, efo’i gyrn balch. Ac yntau ddechreuodd edrych arna’ i. Ar fyr o dro daeth ei gyfeillion yno hefyd, ac wrth i mi adael y car, am ba reswm bynnag, ymosodasant arnaf.

Wel, fel y gallwch ddychmygu, ro’n i’n rhedeg o gwmpas y lle yn trio dianc. Mi lwyddais fynd nôl i’r car (ar ôl i un fy hyrddio yn ei erbyn) cyn i’r bwystfilod rheibus droi’r car ar ei ben. Yn y diwadd mi es i mewn i dŷ pobl ddi-hid na phoenasant am fy nghyflwr petrus na’r ffaith bod haid o geirw’n dinistrio Llanllechid.

A oeddwn yn iawn ddechrau’r wythnos i ddiystyru negeseuon isymwybodol breuddwydion? Wel, dyma ddadansoddiad y wefan hon o freuddwyd am geirw:

To see a deer in your dream, symbolizes grace, compassion, gentleness, meekness and natural beauty.

Ateb: oeddwn!

Y Seicig

Cafwyd breuddwyd ryfedd echnos. Euthum i gapal anhysbys, gyda Nain a Mam a’r chwaer, a’r dyfarnwr rygbi, Nigel Owens, oedd y gweinidog gwadd. Roedd ‘na gryn dorf yn y capal ac mi ddechreuodd Nigel ei hannerch, gan fynd ymlaen i bwyntio allan pawb a oedd yn hoyw yn y capal. Nid mewn ffordd gas, ond i ddweud bod Duw yn caru pawb waeth pwy oeddent.

Am ryw reswm mi adewais y capal ac mi es i’r Gadeirlan Babyddol lawr y lôn wrth ymyl Waterstones os dwi’n cofio’n iawn, ac mi oedd gen i lot o ofn ond roeddwn i’n iawn ar ôl setlo a ffendio fy ffordd allan o rywbeth a ymdebygai i grypt o dan y gadeirlan ei hun a mynd i’r addolfan.

Wn i ddim ai rhywbeth sy’n y dŵr ar hyn o bryd ond dwi’n cael lot o freuddwydion am grefydd yn ddiweddar. Rhaid bod rhywbeth yn chwarae ar fy meddwl.

Serch hynny, dydw i ddim yn rhywun sy’n credu bod negeseuon cudd neu isymwybodol neu hyd yn oed oruchnaturiol i freuddwydion. Ond flynyddoedd nôl a minnau dal yn ‘rysgol mi ges freuddwyd fy mod yn darllen y Star ac mewn blwch bach fe’i nodwyd bod Paragwai wedi curo Brasil o ddwy gôl i un, a hynny am y tro cyntaf ers rhywbeth gwirion fel chwarter canrif. A’r wythnos nesa fe ddigwyddodd hynny, ac mi a’i darllennais mewn blwch bach yng nghefn y Daily Star. Anodd gen i ddiystyru hynny fel cyd-ddigwyddiad, pa beth bynnag arall ydoedd. Ro’n i’n siŵr fy mod i’n seicig am ‘chydig.

A dweud y gwir, dwi’n hoff o feddwl bod gen i agwedd ddigon iach at y pethau seicig ‘ma, fel popeth arall, sef meddwl agored ond amheugar, sef i bob pwrpas credu nad ydi rhywbeth yn wir ond yn fodlon iawn newid fy meddwl am y peth – dyna ddaru ddigwydd i mi efo crefydd, wedi’r cwbl. Yn bersonol, dwi ddim wirioneddol yn credu bod gan bobl ddawn seicig, nac y gallant weld i’r dyfodol neu i fêr yr esgyrn – nid fel yr honna’r sipsiwn efo’i peli crisial a’u dail te. W, na, tai’m i’w trysio y nhw yn de.

Ond nid dweud ydw i mai twyllo maen nhw chwaith (pobl seicig yn gyffredinol de). Dwi’n meddwl bod lot o bobl seicig yn bobl â greddf hynod ond eu bod yn dehongli’r reddf honno fel pŵer seicig. Dyna fy marn bwysig, ddi-sigl i ar y mater, oni fy mhrofir fel arall. A sut bynnag, dwi wedi cael digon o freuddwydion am y dyfodol nas gwireddwyd. Ro’n i’n fod i farw pan o’n i’n 23 oed, er enghraifft.

Dwi ddim, gyda llaw, sy’n profi nad seicig mohonof ... diolch byth.

Jagerbombs

Fi ydi’r math o berson y mae’r gwleidyddion yn troi yn eu herbyn pan ddaw at alcohol. Dwi’n yfed nes fy mod nid chwarter call gan chwydu a phiso yng Nghaerdydd benbaladr ac fel arfer yn llwyddo anafu fy hun yn y broses. A dim uffar ots gen i be mae neb yn ei feddwl o hynny, heblaw Mam. Roedd y teulu draw yr wythnos gynt. Mae gen i y nesaf peth i ddeuddeg pâr o jîns gyda’r rhan fwyaf helaeth ohonynt â thyllau lle mae’r penna gliniau.

“You’ve been drunk and falling around haven’t you?” gofynnodd Mam. Mae Mam yn gwybod bod ei mab annwyl yn hoffi yfed ac yn yfed mwy na’i siâr ond mi fyddai’n cael eithaf hartan o wybod union ofnadwyedd ei fisdimanyrs. Fedra i ddim yfed digon i lorio eliffant ond mi fedra i’n sicr yfed digon i lorio fy hun, megis y tyllau.

“No I haven’t,” medda fi’n fy ôl.

“Well what else have you been doing on your knees?” gofynnodd hithau eto. Roedd fy niffyg ateb yn awgrymu gwaeth na meddwi, ond â minnau mewn twll gaeais fy ngheg bryd hynny. Gwell iddi feddwl pa beth y mynn na gwybod mai hanner lladd ei hun bob penwythnos a wna.

Y Jagerbombs sy’n mynd â’m bryd ar hyn o bryd. Mi ddywedish hynny ambell fis yn ôl wrthoch chi. Roedd hynny’n cyfeirio’n ôl at y noson gollodd Caerdydd y gêm ail-gyfle i fynd i’r Uwchgynghrair. A ninnau’n flinedig mi ges i, Haydn, Rhys a Ceren dair rownd yr un ohonynt, sy’n gyfanswm o ddeuddeg yr un, y noson honno, ac roeddem o hyd yn rhyfeddol sobor o ystyried. Er, ‘does fawr gwaeth deimlad na bod yn eich gwely am dri y bore, yn flinedig uffernol, â’ch llygaid yn rowlio o gwmpas yr ystafell yn llwyr agored gan weddïo am gwsg ar ôl cymaint o Red Bull.

Erbyn hyn, mae Jagerbombs wedi dod yn rhan ddefodol o noson allan. ‘Sdim angen i mi ddweud mai meddwi rhywun mwy ydi’r prif nod o’u prynu ond gan ddweud hynny maen nhw’n rhoi eithaf cic yn din i rywun os dachi’n fflagio. Y broblem fwya’ ydi’r blas a gaiff rhywun yn ei geg drannoeth, ma’n afiach.

Bydd Mam yn meddu ar yr agwedd nad ydi gwario ar alcohol a sgîl-effeithiau hynny, o wneud twat o dy hun yn y Model Inn i ddisgyn dros y lle a cholli hanner dy ên i’r pen mawr erchyll anorfod, yn werth y drafferth. Dwi’n anghytuno. Mae o. Bob blydi tro.

Newyddion da o Wynedd

Ro'n i mewn tymer digon drwg bora 'ma rhwng y gwynt a'r glaw, ond mi gododd yr ysbryd yn o handi o weld bod Plaid Cymru wedi trechu Llais Gwynedd yn ward Bowydd a Rhiw ym Meirionnydd draw.

Llongyfarchiadau mawr i Paul Thomas, a gobeithio bod terfyn ffycin Llais Gwynedd gam yn nes!

Arolwg barn

Ddim yn newyddion da i Blaid Cymru, yn ôl arolwg diweddaraf YouGov. Siomedig iawn am wn i, ond fydd yn ddiddorol gweld cefnogwyr y Blaid yn ceisio ei sbinio ... neu ei anwybyddu!

(Ro'n i am 'sgwennu mwy na jyst hynny ond i fod yn onast efo chi dwi mewn hen dymer blin heddiw)

Cipolwg ar 2011

Noda’r Western Mule heddiw fod Ed Milliband am ail-ymgysylltu â ‘Middle Wales’ - sef ein fersiwn ni o ‘Middle England’ am wn i. Mae hyn yn newyddion gwych, ond nid i’r Blaid Lafur. Tra ei bod yn wir bod angen yn Lloegr ennill cefnogaeth y dosbarth canol, ac mai colli pleidleisiau o blith y dosbarth hwnnw gollodd yr etholiad diwethaf i Lafur, nid dyma’r achos yng Nghymru o gwbl. Yng Nghymru, rhaid i Lafur adennill cefnogaeth nid y dosbarth canol, ond y dosbarth gweithiol.

O safbwynt personol dwi’n siomedig mai Ed gipiodd yr arweinyddiaeth, achos dwi’n meddwl y byddai David Milliband yn apelio llai at bleidleiswyr Cymru, yn enwedig y rhai dosbarth gweithiol. Ond dydw i ddim yn rhy siŵr y caiff yr arweinydd ‘cenedlaethol’ effaith enfawr ar etholiad 2011.

Mae gan Lafur o hyd broblemau dwys yng Nghymru. Hyd yn oed, fel y mae’r polau’n awgrymu, pe bai’n gwneud yn dda iawn y flwyddyn nesa, erys y problemau hyn. Mae ei threfniadaeth yn wael. Mae nifer yr aelodau yn llawer llai nag y bu – gwelir ar flogmenai mai tua 11,000 o aelodau sydd yng Nghymru. Mae hynny’n fwy na Phlaid Cymru neu’r Torïaid, ond serch hynny mae’n syndod o isel yng nghyd-destun hanes gwleidyddol Cymru. Ac, yn ariannol, mae’r blaid yn llanast.

Nid fy mod i’n diystyru Llafur yn 2011 - dwi ymhell o wneud hynny - ond er bod canlyniad eleni yn arwynebol dda rhaid cofio mai 36% gafodd Llafur eleni yng Nghymru - y lefel isaf o gefnogaeth mewn cenedlaethau, a gwaeth na chafodd yn etholiadau’r Cynulliad ym 1999. Canlyniad cymharol dda a gafwyd, ond cragen o ganlyniad ydoedd serch hynny.

Yr hyn dwi’n ei ddweud ydi hyn. Er gwaethaf popeth, ac er gwaetha’r ffaith fy mod wedi ailadrodd ei bod ar ei pheryglaf pan fo’n glwyfedig, mae Llafur Cymru yn parhau’n wannach nag y bu ers talwm. Dwi’n cytuno â barn Vaughan Roderick, o dargedu’n effeithiol yn yr etholaethau, y gallai Plaid Cymru gael etholiad syfrdanol o lwyddiannus yn 2011. Y broblem fawr ydi, yn bersonol, dwi ddim o’r farn y bydd Plaid Cymru yn llwyddo gwneud hyn. Mae un perygl mawr iddi hithau.

Yn ddiweddar mae Llafur Cymru wedi bod yn defnyddio iaith gref iawn am lywodraeth Lloegr – un o’r prif honiadau yw ei bod yn ‘wrth-Gymreig’. I bob pwrpas, mae’r blaid yn defnyddio iaith sydd yn ei hanfod yn genedlaetholgar, a dyma dir Plaid Cymru – neu o leiaf dyma ddylai fod yn dir iddi. A dyma’r iaith y dylai Plaid Cymru nid yn unig ei defnyddio fwy, a pheidio â bod ofn ei defnyddio, ond ei bloeddio’n llawer uwch na Llafur. Dydi hi ddim yn llwyddo gwneud ar y funud; ac oni wneir hynny yn 2011 Llafur, nid Plaid Cymru, a welir fel amddiffynwyr Cymru. Ni ddylai’r Blaid, ar unrhyw gyfrif, adael i Lafur ddwyn wneud hynny, oherwydd bydd canlyniadau gwneud hynny yn ddinistriol iddi.

Polisïau arloesol ar yr amgylchedd neu ddarlledu? Da iawn. Ond Llafur, nid Plaid Cymru, sy’n bod yn glyfar ar hyn o bryd. ‘Sgen i ddim amheuaeth bod cenedlaetholdeb yn apelio mwy na pholisïau bachog. Ond mae angen i’r Blaid fod yn fwy ymosodol o lawer, tua phob cyfeiriad, neu mi fydd yn edifar. Dwi’n gweld cyfle i wneud yn dda yn 2011. Dwi ddim yn gweld Plaid Cymru yn gwneud popeth y gall i fanteisio arno.

Rôl

Do'n i'm yn meddwl ei bod yn bosibl cael porc rôl heb fara, ond mi gewch yn farchnad Caerdydd.

Wîyrd ia.

Casfwyd

Un bwyd dwi’n ei garu, yn ei garu o waelod calon, ydi iau. Wedi’i ffrio efo blawd arno a chyda nionyn a bacwn, prin iawn y prydau sy’n gwneud i mi deimlo yr un mor gynnes a hapus â iau. Efo grefi tew. Mi wnes damaid i Gwenan neithiwr ac ew, mi oedd yn dda. Yn dda ofnadwy ‘fyd. Mae’n un o’r bwydydd hynny sy’n rhannu’r boblogaeth, gan fwyaf yn ei erbyn, ond dim ots gen i am farn neb arall, mae iau yn wych.

Dydw i ddim yn cofio a oeddwn yn ei hoffi pan oeddwn yn, wait for it, iau (ho ho!) ond mae gen i deimlad nad oeddwn. Pan o’n i’n hogyn bach ro’n i’n ofnadwy o ffysi efo bwyd ac roedd llond byddin o bethau na fentrwn eu bwyta. Chawn i ddim hyd yn oed saws pasta ar basta eithr menyn bob tro. Ffa pob, nid a gawn, na chaws fel rheol. Ew, ro’n i’n ofnadwy – mae’r enghreifftiau’n helaeth. Coleg ddaru newid y cyfan. Mae’n rhyfeddol y pethau y bydd rhywun yn eu bwyta pan fydd y dewis yn brin.

Dydw i ddim yn cofio pa fath o bethau y gwnes i eu bwyta yn coleg. Yn wahanol i bron pawb arall prin iawn y ces fîns ar dost – do’n i byth yn ffan a dwi dal ddim, er mi ges hynny i de wythnos dwytha a mwynhau’n arw. Bryd hynny, spag bol oedd uchafbwynt y gornestau ceginol, i’r fath raddau y’i dyrchefid i statws gwledd, er y tarddai o jar. Erbyn hyn fydda i’n ei ffendio fo’n eitha doniol pan fydd rhywun yn dweud eu bod yn eithaf cogydd a chrybwyll spag bol fel enghraifft o’u dawn gogyddol, oni wnant y saig o’r cychwyn cyntaf, chwarae teg.

Erbyn hyn dwi’n eitha licio pob dim. Ond mae ambell beth na wna i gyffwrdd â’m traed heb sôn am fy nhafod. Ymhlith rhestr ffieiddfwydydd yr Hogyn mae cnau coco, sbrowts (yr unig lysieuyn dwi’m yn licio), sinsir, paté, tiwna tun (yr unig bysgodyn na fwyta i), licyris a fedra i ddim dweud fy mod i’n ffan o chillis oni font mewn cyri. I fod yn onest prin y gwna i fwyta ffrwythau ond difaterwch ydi hynny – rhowch i mi lysieuyn da bob tro. A gwn i mi ddweud o’r blaen ond fedra i ddim yfad llefrith ben ei hun ar f’enaid i. Na ffycin coffi.

Ond o holl fwydydd y byd mae un blas sy’n troi arna’ i yn fwy na dim sef anis. Gan fod hwnnw’n edrych ychydig yn amheus defnyddiaf y Saesneg, sef wrth gwrs aniseed. Mae o’n flas sy’n troi arnaf o waelod fy mod, boed mewn bwyd, mewn da da neu sambwcas. Mae’n gas fwyd i’r graddau na allaf ddallt neb sy’n ei licio. Gyda blasbwyntiau’r tafod yn newid pob ychydig wythnosau mae ein blas yn newid o hyd, ond Duw â’m gwaredo y diwrnod trist hwnnw pan hwythau ddywedant fod aniseed at fy nant.

A mi fydd unrhyw un call o’ch plith yn cytuno.

Er bod fy ngwefusau i'n sych dwi dal ddim am brynu lypsol

Nadw i wir.

Y Pab, Pabyddiaeth a ffydd heddiw

Mae crefydd yn anodd ei drafod yn gall a synhwyrol. Yn y bôn mae rhywun yn credu neu ddim, a dyna ddiwedd arni, mae’n llwyr ymwneud â’ch daliadau personol ar y mater. Dyma pam fy mod prin yn ei drafod yma; mae’n sbardun i drafodaeth sy’n gwneud i’r ochr grefyddol weithiau swnio’n oramddiffynol ac, yn anffodus, dwl, a’r ochr anffyddiog yn wenwynig a chasinebus. Mae rhai o’r trafodaethau mwyaf dig a chwerw dwi wedi eu cael efo hyd yn oed fy ffrindiau yn ymwneud â chrefydd.

Fel y gallwch ddychmygu, mae rhywun fel y fi sy’n teimlo’n agosach at Babyddiaeth nag unrhyw enwad arall yn llawn gefnogi ymweliad y Pab â Phrydain. Mae llawer o feirniadaeth wedi bod o du anffyddwyr, fel y gellid ei ddisgwyl, a chanmoliaeth wedi dod o’r ochr nid yn unig Gristnogol ond crefyddol yn gyffredinol. Dwi’n gefnogol iawn i’r ymweliad.

Rŵan, dydi hynny ddim yn meddwl fy mod i’n meddwl bod y Pab yn berffaith. Mae ganddo gwestiynau eto i’w hateb o ran sgandalau cam-drin plant sy’n frith yn rhengoedd ei Eglwys, a dwi’m yn cytuno ar farn ei Eglwys ar sawl peth ond dof at hynny yn y man. Ond dwi yn credu ei fod yn ddyn diffuant ac o dan ei Babaeth mae’r Eglwys o’r diwedd yn mynd i’r afael â hyn. Roedd cwrdd â rhai o’r dioddefwyr yn gam mawr na fyddai nifer wedi’i wneud - prin y byddai ei ragflaenydd wedi. Ond mae o hyd waith i’w wneud, mae angen i’r Eglwys lwyrlanhau ei hun. Nid amddiffyn yr Eglwys ar y pwynt hwn ydw i ar unrhyw gyfrif, ond dylai pobl nad ydynt yn Gatholigion hefyd o leiaf gydnabod yr ymdeimlad anobeithiol, diymadferth a deimlir gan ddilynwyr y ffydd honno ynghylch y datgeliadau hyn. Mae’n brifo.

Gan ddweud hynny mae llawer mwy yn gyffredin rhwng fy naliadau i a daliadau’r Pab nag sydd o wahaniaethau – ac mae hyn yn wir am lawer iawn o anffyddwyr chwith o’r canol hefyd. Anwybodaeth fyddai dweud fel arall; mae ei farn ar yr amgylchedd, hawliau gweithwyr, cariad a phroblemau cymdeithasol yn debyg iawn i nifer yn y gymdeithas seciwlar honedig-oddefgar sydd ohoni. Y gwir ydi, mae nifer o’r bobl sy’n wrthwynebus i ymweliad y Pab jyst yn wrthwynebus i grefydd ffwl stop: mae Pabyddiaeth yn darged hawdd.

Fel y dywedais, mae Pabyddiaeth yn atyniadol iawn i mi. Y rheswm bod cymaint o Gatholigion yn parhau i ymwneud â’u Heglwys, o’u cymharu â dirywiad enfawr yr Eglwys Anglicanaidd ac yn arbennig y capeli, ac er gwaethaf y sgandalau afiach yn ei chylch, ydi ei bod yn parhau i ddiwallu anghenion ysbrydol ei dilynwyr. Aeth Protestaniaeth ar ôl materion cymdeithasol ac economaidd, ond fe gadwodd Pabyddiaeth yn driw at yr ochr ysbrydol. Onid dyna un o brif ddibenion crefydd?

Serch hynny, nid Pabydd mohonof am dri rheswm yn benodol. Y cyntaf ydi dwi’n anghytuno’n chwyrn â safiad yr Eglwys ar ordeinio merched. Yn ail, dwi’n meddwl bod yr agwedd at wrywgydiaeth yn anghywir. A dwi ddim yn llwyr gytuno â’i safiad ar erthylu. Ar wahân i hynny, ‘does fawr o wahaniaeth rhyngof i â’r Eglwys Babyddol ond gan fod yr uchod yn wahaniaethau digon sylfaenol ac anodd i mi’n bersonol eu hesgeuluso, mae’n anodd i mi wneud y naid.

Ond mae crefydd yn bwysig i gymdeithas. Mae cod moesol clodwiw Cristnogaeth yn sail i hunaniaeth a gwareiddiad y Gorllewin. Ac nid cyd-ddigwyddiad ydyw mai gwledydd mwyaf rhydd a democrataidd y byd yn gyffredinol yw’r rhai sydd â thraddodiad Cristnogol. Nod y gymdeithas seciwlar, ac anffyddiaeth, ydi dymchwel hynny waeth beth fo’r gost. Mi fydd y gost yn fawr, dwi’n amau, ac onid ydym wedi gweld cymdeithas ei hun yn dirywio law yn llaw â dirywiad Cristnogaeth?

Mae Prydain yn gyffredinol ymfalchïo yn ei natur oddefgar. Ond dydi’r goddefgarwch hwnnw ddim bellach yn ymestyn at bobl o ffydd. Mae ar ffydd ei hun fai am hyn, neu bobl sy’n eithafol o leiaf, ond os ydych yn datgan ffydd yn gyhoeddus ym Mhrydain heddiw rydych yn destun bychanu a dychan. All hynny ddim bod yn iawn nac yn deg ar unrhyw gyfrif. A dwi’n gobeithio y bydd ymweliad y Pab yn rhoi hwb i bobl, o ba ffydd bynnag y bônt, i eto deimlo’n ddigon hyderus i fynegi eu ffydd a sefyll drosti yn wyneb anffyddiaeth sy’n benderfynol o’i difa hi a’i gwerthoedd yn llwyr.

Clywed dim

Yn ein grŵp ni, dwi’n un o’r bobl olaf i glywed pob dim – wyddoch chi, y pethau cyfrinachol, gwleidyddiaeth y criw etc – ac mae hynny gan amlaf oherwydd un prif reswm. Fydd neb yn dweud wrtha i achos bod pawb yn gwybod nad oes gen i fawr o ddiddordeb. Mae hyn yn ymestyn i lawer o bethau, dwi ddim balchach gwybod be mae neb arall yn ei wneud i fod yn hollol onest. Dwi’n cael digon o drafferth gwybod be dwi’n ei wneud hanner yr amser.

Ar ddydd Llun dwi byth yn gwybod be dwi’n ei wneud. Gan amlaf mae’r ôl-hangover ar ei anterth, ond yn ddigon rhyfedd mae dydd Llun yn ddiwrnod cynhyrchiol iawn i mi – yn y gwaith, yn y tŷ. Er enghraifft, ro’n i’n teimlo’n ofnadwy ddydd Llun (er ro’n i’n teimlo’n waeth ddoe ac i fod yn onast efo chi dwi’m yn teimlo’n dda iawn heddiw achos mi gysgish ddeg awr neithiwr sy ddim yn iach i ddyn na duw) ond pan gyrhaeddais adref mi fu i mi lanhau’r tŷ nes ei fod yn sgleining a hefyd gwneud digon o fwyd i bara deuddydd.

Ro’n i’n bod yn gynhyrchiol, yn doeddwn.

A hithau’n ddydd Mercher fodd bynnag mae rhywun yn dechrau cael teimlad o’r hyn y bydd y penwythnos yn ei addo. Mae Rhys yn gadael Caerdydd am Lanelli, sy ‘chydig fel gadael Cate Blanchett am Anti Marian ond wrandawiff hwnnw ddim, ffwrdd â fo, felly mi fydda ni’n cael diwrnod llawn o gamfihafio mewn amryw rannau o’r ddinas. Y llefydd lle cafwyd hwyl ar hyn y blynyddoedd – y Tavistock, y Maci, y Mochyn Du. O na fyddai Shorepebbles, heddwch i’w lwch, yn fyw o hyd.

Taswn i, a minnau yma ers saith mlynedd hudol erbyn hyn (a saith mlynedd nôl do’n i’m disgwyl byw mor hir â hyn heb sôn am fod dal yn byw yng Nghaerdydd), yn gorfod dewis fy hoff le yma y Tavistock fyddai hwnnw o hyd. Daeth yn gyrchfan i Gymry dwyrain y ddinas erbyn diwedd ein blwyddyn ar Russell Street, ond wn i ddim ai dyma’r achos bedair blynedd yn ddiweddarach. Un broblem fawr efo’r Tavistock oedd y pen ar y peintiau, fe allech chi agor ski slope arnyn nhw, wyddoch chi, y math o ben sy’n digon mawr nes peri i chi ei sgubo efo biarmat i’r blwch llwch, ond chewch chi’m blychau llwch mewn tafarndai ddim mwy. Wn i ddim sut y bydd datrys y broblem pan ddaw’r Sadwrn, ond dwi ôl ffôr eu rhoi nhw ar lawr, dim ond jyst er mwyn gweld Rhys yn cachu ei hun.

Y Ci Bab

Tasa gen i amser ac amynedd, fe gaech gofnod llawn o’r penwythnos a fu. Does gen i’r un ac felly chewch chi ddim. Bydd rhai yn ddigon fodlon ar hynny ‘fyd. Roedd y penwythnos a fu ymysg y chwilaf dwi wedi’u cael ers cyn cof.

Ond yr isafbwynt gyrhaeddodd nos Sadwrn. Ro’n i wedi bod allan efo gwaith tan 6 fora Sadwrn ond wedi llwyddo deffro am 12 ddydd Sadwrn ei hun. Erbyn dechrau yfed eto, yng Nghanolfan y Mileniwm fel pobol barchus, doedd ‘na ddim gobaith y gallwn yfed cwrw. Mae canlyniadau’r diffyg gallu i wneud hyn fel rheol yn fy nhroi at y fodcas neu’r jin. A dwi’n licio fodca a jin yn fawr.

Mi fedra i dancio diod fel nas gwelwyd. Caiff pobol syndod ar faint y gall yr Hogyn yfed weithiau. Ond y broblem ydi dydw i ddim yn dal fy niod yn dda iawn. Mae’n fater o megis dechrau nad oes gorffen. Fydd y geg yn mwydro a’r coesau’n gwegian ar fyr o dro wrth i mi barablu o amgylch y ddinas ‘ma ym mherfedd nos fel chwyligwgan chwil.

Ia, nos Sadwrn. Topio fyny o’r noson o’r blaen o’n i, sy wastad yn beth peryg. Ond hynny fu a daeth hi’n ddiwadd nos a chafodd ambell un ohonom dacsi i Grangetown. Ro’n i’n benderfynol o gael cibab a hynny gawsom ni gyd, er nad ydw i’n cofio’n union lle. Ta waeth, y peth nesa i mi ei gofio ydi bod yn y stryd tu allan i’r siop efo fy nghibab yn ista ar lawr, fy nghefn at y wal.

Am ryw reswm, roedd ‘na foi o’r Eglwys Newydd yn Grangetown (ac roedd hyn yn y bore bach go iawn) efo’i gi bach hyll o’r enw Reggie. Fel y byddaf yn ei grybwyll yn ddigon aml, dwi’n caru cŵn. Pug oedd o dwi’n meddwl, ond ro’n i a fo fel ffrindiau gora, yntau’n cael mwythau ond, hefyd, gibab. Rŵan, ro’n i wedi mynnu a swnian ers cryn dipyn fy mod i isho cibab, ond y gwir plaen amdani ydi y ci, nid y fi, gafodd y rhan fwyaf helaeth ohono. Gan gynnwys y salad.

Ar ôl i’r ffatan fynd (a minnau weiddi “Ta ta Reggie!” arno) gofiais i ddim am y peth tan bnawn Sul. Mae’n troi arna i sut. Ro’n i’n meddwl bod fy llaw dde yn drewi ‘chydig. Mi oedd. O gi. O boer ci. Daeth y cyfan nôl. A bu bron i mi chwydu. Ond wnes i ddim, y Sul a aeth yn ei flaen, gan fflashbacs lu o nos Wener a nos Sadwrn yn blethwaith chwareus, direidus. Bydda i’n licio’n fawr mynd allan i chwarae ar y penwsos.

Hwyl efo Golwg360

Ddim y camgymeriad gorau i'w wneud!