mercoledì, gennaio 27, 2010

Dyffryn Clwyd

Nôl i Glwyd â ni, gyfeillion, ac i etholaeth sydd wedi dechrau dod yn llawer mwy ymylol nag y bu dros y blynyddoedd diwethaf – Dyffryn Clwyd. Mae Dyffryn Clwyd yn cynnwys rhai o drefi mwyaf adnabyddus y gogledd, megis Prestatyn, Dinbych a’r Rhyl. Mae llawer o Gymraeg yn ne’r etholaeth, ond rydych chi’n fwy tueddol o glywed acenion Seisnig wrth yr arfordir. Ganwyd tua 57% o’r boblogaeth yng Nghymru, sy’n fwy na Gorllewin Clwyd, ond ychydig dros bumed fedr Cymraeg. Mae bron i chwarter y boblogaeth wedi ymddeol, ac mae gan chwarter yn union salwch hirdymor sy’n eu cyfyngu.

Lle braf, felly. Ond yn wleidyddol un o newydd-ddyfodiaid y Glwyd newydd oedd Dyffryn Clwyd a ddaeth i fodolaeth ar gyfer 1997. Mae cadarle Llafur yn Rhyl, ond mae llawer iawn o gefnogaeth i’r Ceidwadwyr yn yr etholaeth, a thua’r de mae gan y Blaid fymryn o gefnogaeth gynhenid.

Y Blaid Lafur sydd wedi dal y sedd ers ei chreu, yn y Cynulliad yn ogystal ag ar lefel San Steffan. Dydi hynny ddim yn syndod enfawr – wedi’r cyfan, ardal y Rhyl ydi’r ardal fwyaf poblog, ac o’r fan honno y daw ei chefnogaeth graidd. Fodd bynnag, awn yn gyntaf i drafod y Democratiaid Rhyddfrydol a Phlaid Cymru.

Er bod gan y Blaid fwy o gefnogaeth ‘naturiol’ yn yr etholaeth (er bod y gefnogaeth honno isel iawn), mae’r Democratiaid Rhyddfrydol wedi dod yn drydydd yma’n gyson yn etholiadau San Steffan, ond dydi eu pleidlais heb gynyddu rhyw lawer ers 1997 – thua thri y cant. Tua dau y cant fu’r cynnydd ym mhleidlais y Blaid ers hynny. Gyda’r canrannau mor isel mae trafod y niferoedd yn ddibwynt.

O ran diddordeb, rhwng 6% a 10% y caiff y Dems Rhydd yma mewn etholiad Cynulliad (daethent yn bumed yma ym 1999) a Phlaid Cymru yn well, rhwng 14% a 20% yw ei hanes hi. Ni welir yma, nac yng ngweddill Clwyd, sedd werdd neu felen eleni.

Dechreuwn, pam lai, gyda Llafur, y ceffylau blaen ers dros ddegawd. Dydi cefnogaeth Llafur yma heb ddirywio i’r fath raddau â nifer o’i seddau eraill. O dros ugain mil o bleidleisiau ym 1997, cafodd fymryn yn llai na 15,000 yn 2005. Dydi’r dirywiad ddim yn fwy nag wyth y cant o ran y ganran o’r bleidlais gafwyd. Felly, mewn termau cymharol, mae Llafur yn dal ei thir. Efallai na fydd dal tir yn gymharol yn ddigon eleni, fodd bynnag.

Cafodd y Ceidwadwyr gweir yma ym 1997 – cawsant 11,662 o bleidleisiau ond roedd hynny gwta naw mil yn llai na Llafur. Ond fel Llafur, mae pleidlais y Ceidwadwyr hefyd wedi dirywio yma o dros fil. Fodd bynnag, mae’r ganran wedi bod yn gyson ar y traean, felly dydi’r dirywiad heb fod yn nodedig. Y broblem i Lafur ydi bod hynny wedi digwydd ar adegau lle’r oedd y Ceidwadwyr y tu ôl yn y polau piniwn, ac nid dyna’r achos mwyach.

Felly’r mwyafrif yn 2005 oedd 4,669 (14.4%). Digon i beri pryder.

Chafodd y Ceidwadwyr fawr o effaith yma yn y Cynulliad hyd 2007, ond y flwyddyn honno newidiodd pethau’n syfrdanol, gyda Dyffryn Clwyd yn un o’r llond dwrn o seddau y daethent o fewn trwch blewyn i’w cipio. ‘Doedd y gogwydd o 7.4% ddim yn ddigon i ennill yma, ond roedd yn ddigon i hollti’r mwyafrif Llafur i lawr i 92 o bleidleisiau, wrth i’r Ceidwadwyr sicrhau dros wyth mil o bleidleisiau.

Roedd y gwahaniaeth ym mhleidleisiau yn Etholiadau Ewrop y llynedd yn sylweddol. Fel a ganlyn oedd hi:

Ceidwadwyr 4,956 (31.2%)
Llafur 2,798 (17.9%)

Roedd hi’n fuddugoliaeth glir, ond sylwch eto, thua thraean o’r bleidlais gafodd y Torïaid (er gwybodaeth 36% gafwyd yn 2007). O ystyried hynny, y cwestiwn mawr yw hyn – a all y Ceidwadwyr gael yn sylweddol fwy na thraean o’r bleidlais? Mae’n anodd dweud gan nad oes cynsail i hyn.

Fodd bynnag, yn 2008, llwyddodd y Ceidwadwyr nid yn unig ennill mwy o bleidleisiau yma yn yr Etholiadau Cyngor, ond cipiwyd seddau o Lafur yn unman llai na’r Rhyl. Er bod y niferoedd a bleidleisiodd yn isel iawn, roedd hynny’n eithaf camp.

Iawn, felly rydyn ni wedi dod i’r casgliad mai’r Ceidwadwyr sydd ar ei fyny yma. Am hwyl, neu hynny o hwyl y gallwn ei gael gydag ystadegau, beth am adlewyrchu gogwydd etholiadau Cynulliad 2007 mewn etholiad cyffredinol, gan dybio y bydd mymryn yn fwy o bobl yn pleidleisio. Felly y byddai:

Ceidwadwyr 13,415 (39.0%)
Llafur 13,278 (38.6%)

Byddai hynny’n ddigon i’r Ceidwadwyr ennill yma, ond dim ond o drwch blewyn. Gwyddom y gall Llafur gael 20,000 o bleidleisiau yma, a byddai rhywun yn meddwl, yn dilyn tueddiadau diweddar San Steffan, y gallai ei phleidlais ddisgyn i tua 12,000 yn yr etholiad hwn.

O ran y Ceidwadwyr, mae’n anodd eu gweld yn cael llai na 11,000 y tro hwn, ond eto byddai cael dros 14,000 o bleidleisiau yn ganlyniad rhagorol mewn difrif. Ond efallai mai dyna sy’n rhaid ei wneud i ennill.

Nid y gogwydd ydi’r broblem i’r Ceidwadwyr, mae’r fath ogwydd, a mwy, yn cael ei awgrymu gan y rhan fwyaf o bolau, y broblem yw’r niferoedd. Serch hynny, mae popeth yn awgrymu y dylent ennill sedd fel hon. Mae’n debycach hefyd y bydd Ceidwadwyr yr ardal yn llawer tebycach o bleidleisio na Llafurwyr ardal y Rhyl a mannau eraill. Gallai bygythiad llywodraeth Geidwadol, fodd bynnag, sbarduno llawer mwy i bleidleisio. Beth am dybio gogwydd o 7.4% unwaith eto ond y tro hwn gyda 70% yn penderfynu pleidleisio. Dyma’r canlyniad:

Ceidwadwyr 14,300
Llafur 14,100

Y broblem gyda’r canlyniad hwnnw ydi bod y bleidlais Lafur yn dal ei thir – synnwn i ddim y gallai Plaid a’r Dems Rhydd rannu mil neu fwy o bleidleisiau ar draul Llafur, gan wneud y sedd yn ddiogel i’r Ceidwadwyr.

Damcaniaethol yw pob proffwydoliaeth, wrth gwrs. Gyda’r Ceidwadwyr yn amlwg ar gynnydd yma nhw sydd debycaf o ennill – ond fel seddau eraill Clwyd a ddadansoddwyd hyd yn hyn, rhaid cofio bod cipio’r seddau hyn am gymryd llawer o waith caled – mae uchafswm pleidleisiau Llafur llawer yn uwch na’r Ceidwadwyr, ond y Ceidwadwyr debyg sydd debycaf o bleidleisio. Ni ddylem gymryd buddugoliaeth Geidwadol yn ganiataol. Ond chyda’r Dems Rhydd a Phlaid yn barod hefyd i gymryd mantais ar gwymp arfaethedig Llafur, ‘sdim rhyfedd ei bod yn ymddangos y bydd yn colli yma eleni.

Proffwydoliaeth: Mwyafrif o tua 2,000 i’r Ceidwadwyr – ond gall o bosibl fod yn agosach.

Nessun commento: